احکام عزاداری در نظر ایت الله الله العظمی مکارم

بسم الله الرحمن الرحیم

 

 برخی احکام عزاداری در نظر حکیم قادر و مفسر توانمد و مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت ایت الله العظمی مکارم شیرازی ( دامت برکاته العالیه )

 منبع سایت معظم له

ؤال 7. حضور در مجالس عزاى امام حسین(علیه السلام) در محرّم چه حکمى دارد؟ مستحب است یا واجب؟

جواب: حضور در این مجالس مستحب است; ولى اگر مردم به مقدار لازم حاضر نشوند حضور در این مجالس واجب کفایى است.

سؤال 8. شرکت در مراسم عزادارى سالار شهیدان امام حسین(علیه السلام)چه حکمى دارد آیا مى توان گفت واجب کفایى است؟

جواب: آرى در شرایط فعلى چنین است.

سؤال 9. هر سال گروهى از پیروان سایر مذاهب، مایل هستند در مراسم بیدار کننده عزادارى سیّدالشّهد(علیه السلام)شرکت کنند. آیا شرکت آنها جایز است؟

جواب: شرکت آنها مانعى ندارد و حتى نذورات آنها را باید پذیرفت.

سؤال 10. اگر حضور عدّه اى در هیئت، سبب اخلال در امر تعظیم شعائر اسلامى گشته، و باعث هتک حرمت مجالس ائمّه اطهار(علیهم السلام) گردد، آیا براى مسئولین هیئت حق بیرون انداختن و یا حق ممانعت از ورود این افراد محفوظ است ؟

جواب: حتّى الامکان نباید کسى را از هیئت بیرون کرد; شاید تحت تاثیر واقع شود و هدایت گردد. و در صورت ضرورت باید با زبان خوب عذرشان را بخواهند.

سؤال 11. وظیفه ما در برابر مراسم عزادارى و عاشوراى حسینى چیست؟

جواب: بدون شک این مراسم از مهم ترین شعائر اسلامى است که هر سال باید با شکوه تر و با عظمت تر از سال گذشته برگزار شود. حتى در بعضى از شرایط براى حفظ آن از شرّ اجانب ممکن است جنبه وجوب کفایى به خود بگیرد و انجام آن رمز بقاى اسلام و مذهب اهل بیت(علیهم السلام) است.

سؤال 12. آیا حضور کودکان در این مراسم، که گاه توأم با بى نظمى است، شایسته است؟

جواب: به یقین باید کودکان و نوجوانان را از همان سنین پایین به مکتب حسینى(علیه السلام) آشنا ساخت و درس آزادگى، ایمان و شهامت را از همان اوّل به آنها آموخت، حضور آنها لازم است هر چند گاهى عوارض مختصرى داشته باشد.

سؤال 13. اگر شخصى در آشپزخانه اى که غذاى عاشورا و تاسوعاى حسینى را آماده مى کند به قصد خدمت به امام حسین(علیه السلام)بدون هیچ چشم داشتى کار کند و نداند صاحب آشپزخانه براى پخت غذا پول دریافت مى کند یا خیر، آیا این خدمت مورد قبول خدا و امام حسین(علیه السلام)واقع مى شود؟

حال اگر بداند صاحب آنجا براى پخت غذا پول مى گیرد، ولى باز هم قصد کمک کننده، خدمت است و چشم داشتى نداشته باشد، چه حکمى دارد؟

جواب: خدمت او در جاى خود محفوظ است، و به اجر خود مى رسد.

سؤال 14. عزادارى مطلوب براى اهل بیت(علیهم السلام) چه ویژگى هایى دارد؟

جواب: در این مراسم قبل از هر چیز باید اهداف سالار شهیدان(علیه السلام) و یاران شجاعش از این قیام خونین به وسیله خطباى محترم و مدّاحان عزیز تشریح شود. سپس به مراسم سوگوارى بپردازند، و عزا دارى ها باید به همان شکل سنّتى و خالى از پیرایه و با خلوص نیّت انجام گیرد.

ولى عزاداران محترم (خطبا و مداحان و آحاد مردم سوگوار) باید از سه کار پرهیز کنند: الف) از کلمات غلوآمیز که ائمّه هدى(علیهم السلام)یا بزرگان شهدا را هم ردیف خداوند قرار مى دهد، جداً اجتناب کنند. ب) از اعمالى که سبب وهن مذهب در نظر دوست و دشمن مى شود، خوددارى نمایند. ج) از رسانیدن آسیب جدّى به بدن اجتناب ورزند.

و سزاوار است مدّاحان عزیز مانند خطباى محترم، دوره آموزشى داشته باشند و از روش هاى سنّتى پیروى کنند.

سؤال 15. نظر مبارک در رابطه با کیفیّت مطلوب نحوه برگزارى عزادارى سالار شهیدان(علیه السلام) چیست؟

جواب: بهترین شیوه عزادارى، تشکیل مجالس باشکوه و ذکر اهداف مقدّس امام حسین(علیه السلام) و تاریخچه کربلا و تحلیل فرازهاى آن و مراسم سوگوارى، و همچنین تشکیل دسته جات عزادارى باشکوه، توأم با شعارهاى بیدار کننده و سازنده و پخش جزوه ها و پوسترهاى حساب شده و پر محتوا، و استفاده از پلاکاردها یا شعارهاى جالب و جذاب و روشن کننده است.

سؤال 16. یک هیئت مطلوب چه ویژگى هایى باید داشته باشد؟

جواب: هیئت مذهبى مطلوب باید استاد روحانى داشته باشد که اصول و فروع اسلام را تدریجاً براى آنها شرح دهد. مخصوصاً مسائل مورد نیاز را بازگو کند و اخلاق اسلامى را به آنها بیاموزد.

و قارى و مدّاحى داشته باشد که با قرائت قرآن و اشعار خوب و مراثى صحیح به آنها کمک نماید. و اعضاى هیئت براى کمک به نیازمندان در داخل و خارج هیئت، تلاش لازم را بنمایند. و براى پیشرفت کار هیئت و برطرف ساختن موانع و ایجاد تحوّل باید جمعى از صاحب فکران هیئت یا مشاورانى از خارج بنشینند و تصمیمات لازم را بگیرند و هدفشان در هر حال تکامل ایمان و اخلاق اعضاى هیئت وپیشرفت اسلام ومکتب اهل بیت(علیهم السلام) باشد.

سؤال 17. آیا تشکیل مجلس فقط به صورت مدّاحى و بدون استفاده از وعظ و ارشاد خطبا جایز است؟

جواب: باید از این کار جداً پرهیز کرد که اهداف مقدّس امام حسین(علیه السلام) را به خطر مى اندازد. به علاوه مردم، بسیارى از اصول و فروع و تعلیمات اسلام و ارزش هاى والاى آن را در این مجالس از خطبا فرا مى گیرند و گاه در غیر این مجالس براى آنها ممکن نیست.

سؤال 18. سخنرانى روحانى بر فراز منبر بهتر است، یا پشت تریبون؟

جواب: معمولاً استفاده از روشهاى سنّتى در مساجد و حسینیّه ها بهتر است; جز در مواردى که خطیب باید ایستاده سخن بگوید، مانند نماز جمعه که در آنجا استفاده از تریبون مانعى ندارد.

سؤال 19. آیا ریا در عزادارى امام حسین(علیه السلام) جایز است؟

جواب: ریا در هر عبادتى حرام محسوب مى شود; ولى تظاهر به عزادارى امام حسین(علیه السلام) و تعظیم شعائر دین به قصد قربت جایز بلکه مستحب است. مثل اینکه پرداختن صدقه آشکار قربة الى الله براى تشویق دیگران، همان طور که در قرآن آمده، مستحب است.

سؤال 20. آیا صحیح است که در یک خیابان در فاصله کمتر از پانصد متر، دو یا سه هیئت فعالیّت کنند؟ آیا این کار اسراف در مصرف سوخت و انرژى برق نیست؟ آیا بهتر نیست در هر منطقه یک حسینیه عمومى باشد تا در مصرف، صرفه جویى شود؟

جواب: چنانچه بتوانند با هم متّحد شوند، بسیار خوب است.

سؤال 21. نظر حضرت عالى در مورد کیفیّت برپایى مراسم عزادارى اهل بیت(علیهم السلام) که گاهى با اعیاد باستانى همراه مى شود چیست؟

جواب: در چنین شرایطى بهتر آن است که آنچه آثار شادى و خوشحالى است اظهار نکنند; ولى صله رحم و دید و بازدید و خانه تکانى و نظافت و مانند آن مانعى ندارد.

ؤال 41. سینه زنى و زنجیرزنى در مراسم عزادارى سالار شهیدان چگونه است؟

جواب: سینه زنى و زنجیرزنى نیز از روش هاى عزادارى سنّتى است و اشکالى ندارد.

سؤال 42. دلیل سینه زدن براى ائمّه(علیهم السلام) چه مى باشد؟

جواب: عزادارى، حمایت از مکتب امام حسین(علیه السلام) در ظلم ستیزى و اعلام برائت و بیزارى از ظالمان است و سینه زنى نوعى عزادارى محسوب مى شود.

سؤال 43. تاریخچه زنجیرزنى و سینه زنى در محرّم چیست؟

جواب: سینه زنى ظاهراً از قدیم الایّام در عزادارى ها معمول بوده; ولى زنجیرزنى احتمالاً در قرن اخیر به وجود آمده و نوعى عزادارى محسوب مى شود.

سؤال 44. آیا این مطلب درست است که اگر کسى براى امام حسین(علیه السلام)سینه بزند و در اثر سینه زدن سینه اش کبود شود، تا زمانى که جاى کبودى بر سینه اوست براى او حسنه و ثواب مى نویسند؟

جواب: چنین مطلبى صحّت ندارد و آسیب به بدن در عزادارى اشکال دارد.

سؤال 45. برهنه شدن در این مجالس براى سینه زنى چه حکمى دارد؟

جواب: هرگاه در حضور بانوان باشد جایز نیست و در غیر این صورت نیز چون ممکن است سبب وهن مراسم عزادارى گردد بهتر است از آن چشم پوشى شود.

سؤال 46. فلسفه حرمت برهنه شدن براى سینه زنى در جایى که خانم ها هم نیستند و فیلم هم گرفته نمى شود چیست؟

جواب: این کار اشکال دارد; زیرا خلاف شأن مجلس عزاى سیّدالشّهدا(علیه السلام) است. کدام یک از ما در مراسم عزاى پدر خود برهنه مى شود و مثلاً به اهل مجلس تعزیت مى گوید.

سؤال 47. آیا سینه زنى محکم طورى که سینه سرخ شود مجاز است؟

جواب: سرخ کردن سینه به عمد، اشکال دارد.

سؤال 48. آیا به بالا و پایین پریدن در مراسم سینه زنى اشکال دارد؟

جواب: عزادارى خامس آل عبا(علیه السلام) از افضل قربات است و چنین مجالسى باید مرکز نشر و گسترش معارف اهل بیت(علیهم السلام)باشد و از این گونه کارها پرهیز شود.

سؤال 49. در هیئت هاى به سبک جدید مرسوم است که گاهى به شکل تند و سریع سینه مى زنند که به شور معروف است. نظر معظّم له در این باره چیست؟

جواب: بهتر این است که این روش، که روش سنگینى به نظر نمى رسد و مناسب مقام ولایت نیست، ترک شود.

سؤال 50. هروله کردن در هنگام سینه زنى چه حکمى دارد؟

جواب: از این حرکات، در مجلس عزاى اهل بیت(علیهم السلام)اجتناب کنید.

سؤال 51. آیا تقلید صداى برخى حیوانات نظیر سگ، الاغ و کبوتر در موقع سینه زدن، به منظور اظهار عجز در مقابل ائمّه(علیهم السلام)جایز است؟

جواب: این کار زننده است و اهانت به مقام شامخ ائمه(علیهم السلام)مى باشد.

سؤال 52. سینه زدن با تیغ و یا زنجیر زدن با زنجیرى که داراى چاقو و یا تیغ مى باشد و منجر به زخمى شدن بدن و جارى شدن خون مى شود، چه حکمى دارد؟

جواب: همان گونه که قبلاً نیز اشاره کرده ایم مسئله عزادارى حضرت سیّدالشّهدا(علیه السلام) در هر زمان و در هر مکان، از افضل قربات و مایه تقویت روح ایمان، شهامت اسلامى، ایثار، فداکارى و شجاعت در مسلمین است; ولى کیفیّت عزادارى باید چنان باشد که بهانه اى به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده آنان نشود و این مراسم عظیم و پرشکوه تضعیف نگردد، و به همین جهت، از کارهایى که موجب وهن مذهب است باید پرهیز شود و از آسیب رساندن به بدن خوددارى گردد.

سؤال 53. در اکثر مناطق کشورهاى اسلامى (غیر از ایران) و غیر اسلامى، مردم متدیّن شیعه با مذاهب دیگر با هم زندگى مى کنند و در ایّام محرّم، بالأخص روز عاشورا، متدیّنین مجالس سوگوارى منعقد مى کنند و نوجوانان با نوحه سرایى (بدون آهنگ غنا) سینه زنى و زنجیرزنى مى کنند; در نتیجه از بدنشان گاهى خون جارى مى شود، این حالت بر افراد و جامعه غیر شیعى اثر خوبى مى گذارد و گاهى مایل به تشیّع هم مى شوند، آیا در صورت حاصل شدن اثر مثبت و نتایج خوب، زنجیرزنى به شکل فوق جایز است؟

جواب: همان طور که بارها گفته ایم عزادارى خامس آل عبا(علیه السلام)از افضل قربات است; ولى نباید کارى کرد که بدن مجروح شود; براى بزرگداشت این شعائر از طرق بهتر استفاده کنید.

سؤال 54. آیا قمه زدن به طور مخفى حلال است؟ به طورى که گفته مى شود، قبل از پیدایش دوربین حلال بوده است؟

جواب: عزادارى نباید باعث آسیب به بدن شود.

سؤال 55. آیا صحیح است که قمه زدن قبل از ضبط مراسم ها با دوربین، حلال بوده و الآن حرام است و اگر خنجر باشد اشکال ندارد؟

جواب: در عزادارى نباید به بدن آسیب رسانده شود.

سؤال 56. نظر حضرت عالى درباب قمه زدن و تیغ زدن عزاداران امام حسین(علیه السلام)در روز عاشورا به عنوان اداى نذر یا کسب اجر اخروى چیست؟

جواب: عزادارى سیّدالشّهدا(علیه السلام) از افضل قربات است; ولى باید از انجام اعمالى که موجب ضرر به بدن یا وهن مذهب مى شود اجتناب کنید. و چنین نذرى لازم الوفا نیست.

سؤال 57. پدر و مادرى نذر مى کنند که اگر خدا به آنان فرزند پسر بدهد روز عاشورا بر سر او تیغ بزنند. آیا با توجّه به اینکه انجام این گونه اعمال باعث وهن شیعه و عزادارى سیّدالشّهد(علیه السلام) و موجب سوء استفاده دشمنان اسلام مى گردد عمل به این نذر واجب است؟

جواب: این نذر صحیح نیست; چون در نذر، رجحان عمل شرط است و این عمل با توجّه به اینکه بهانه اى به دست دشمنان اسلام براى زیر سؤال بردن کل مسائل سوگوارى خامس آل عبا(علیه السلام) که از افضل قربات است مى دهد، خالى از اشکال نیست. و بر فرض رجحان این عمل، نذر درباره دیگرى کردن صحیح نیست.

سؤال 58. اخیراً دو عدد سى دى به دستم رسیده که در آن از قول تعدادى از مجتهدین به قمه زنى توصیه شده است. نظر حضرت عالى در این خصوص چیست؟

جواب: هرگاه بزرگان پیشین که چنین فتوایى داده اند، شرایط این زمان را مى دیدند که مسئله قمه زنى مانع پیشرفت تشیّع در دنیا شده است، حتماً فتوا به منع آن مى دادند; زیرا شرایط فتوا در زمان ها مختلف است و متأسّفانه بعضى از نسبت ها اخیراً خلاف واقع از آب در مى آید.

سؤال 59. آیا خونى که از بدن سینه زنان و عزاداران، به سبب قمه زدن و غیره، بیرون مى آید، باعث تبرّک و شفاى مریضها و زن هاى عقیم و مانند آن مى شود؟

جواب: این سخنان پایه و اساسى ندارد، و سزاوار است عزادارى به صورتى باشد که باعث هتک دین و مقدّسات نشود.

وسلام علیکم و رحمه الله .