بررسی سبک و شیوه عبدالباسط در قرائت قرآن

القاء معانی با صوت و لحن

در دو قسمت پیشین از صوت و لحن عبدالباسط،بسیار سخن گفتیم امّا این را هم باید بگویم که صوت و لحن زیبا و عالی هنگامی ارزش دارد و به کار می‌آید که در خدمت القاء بهتر مفاهیم و معانی قرآنی به مستمعین قرار گیرد و گرنه،نه تنها صوت و لحن زیبا در قرائت قرآن یک ارزش به شمار نمی‌آید بلکه جنبه منفی پیدا می‌کند و چونان حجاب ضخیمی،مانع از قرار گرفتن مستمعین در مسیر فهم مضامین عالیه آیات الهی می‌گردد.اینجاست که به جای آنکه توجه شنوندگان بیشتر به معنای آیات جلب شود به آوازه خوانی و هنرنمایی قاری جلب می‌شود.و به جای آن که صوت و لحن در خدمت آیات نورانی وحی قرار گیرد گویا این قرآن است که ابزاری شده برای خودنمایی یک خواننده.امّا عبدالباسط با آن معنویت و خلوصی که در تلاوت قرآن دارد کسی است که تمام استادی،هنر و نبوغش را به خدمت قرآن در آورده و تمام تلاشش را به خرج می‌دهد تا در اکثر قرائت‌هایش با انتخاب آهنگی متناسب با معنای آیه،هر چه بهتر و بیشتر،کلام پروردگار را در دل و جان مستمعین،نقش ببندد.

در این زمینه بد نیست نظر متفکر شهید،استاد مرتضی مطهری را هم یادآور شویم:

«… حالا واقعاً زیبایی قرآن را حس می‌کنم،مخصوصاً وقتی که با آهنگ لطیف و زیبایی خوانده شود.این قرآن‌های عبدالباسط،بعضی از قرائت‌هایی که کرده است،البته من همه را گوش نکرده‌ام،بعضی قسمت‌ها که مخصوصاً آهنگی انتخاب کرده با موضوعی که در آن آیه است تناسب دارد،تأثیرش عجیب است مثل آیه «یا ایتها النفس المطمئنّه» یا سوره «إذا الشمس کوّرت».غالباً هر چه خوانده این جور است.سوره «اذا الشمس کورت» را با آهنگی متناسب با معنی آن خوانده است».۱

شهید مطهری در جای دیگری می‌گوید:«[قرائت] قرآن عبدالباسط چرا این قدر در تمام کشورهای اسلامی توسعه پیدا کرده است؟ برای اینکه عبدالباسط با صد و آهنگ عالی و با دانستن انواع قرائت‌ها و آهنگ‌ها و شناختن اینکه هر سوره‌ای را با چه آهنگی باید خواند،می‌خواند:فرض کنید خواندن سوره «شمس» یا «و الضحی» با چه آهنگی مناسب است».

تجوید،اختلاف قراءات و وقف و ابتدا

حال که بحمدالله از مباحث صوت و لحنی درباره قرائت و سبک عبدالباسط فراغت یافتیم خوب است اشاره‌ای هم به «تجوید»،«اختلاف قراءات» و «وقف و ابتدا» در قرائت او بکنیم.وی علاوه بر حفظ قرآن در ۱۰ سالگی،تجوید و اختلاف قراءات را هم در آغاز نوجوانی فرا گرفت بدین ترتیب که قرائت‌های هفتگانه را تا ۱۲ سالگی و بقیه قرائت‌ها را تا۲ سال بعد آموخت یعنی در ۱۴سالگی قرائت‌های ده گانه (قراءات عشره) را به خوبی آموخته بود.

عبدالباسط در بسیاری از قرائت‌هایش علاوه بر خواندن قرآن طبق روایت حفص از عاصم،قرآن را به روایت‌ها و قرائت‌های دیگر نیز خوانده است.و به گفته آقای صداقت علی ـ از شاگردان عبدالباسط در کشور پاکستان ـ استاد عبدالباسط طی سفری که به کشور پاکستان داشته،تمام قرآن را به روایت «ورش» تلاوت کرده است.

در زمینه قواعد تجوید و رعایت مخارج،صفات و احکام حروف،عبدالباسط از دقیق‌ترین قرّاء،مصری محسوب می‌شود تا آنجا که می‌توان گفت او از «تقوای تجویدی» برخوردار بود.

او مانند برخی قاریان نبود که به جهات گوناگون و از جمله به جهت زیباتر شدن آهنگ و خوشامد مستمع،تجوید را زیر پا می‌گذارند.بلکه کاملاً به تجوید و اجرای دقیق قوانین آن پایبند و مقید بود.

همین دقت درباره انتخاب محل وقف و ابتدا نیز مشهور است و در اکثر موارد از وقف و ابتدای خوبی برخوردار است.پیشتر گفتیم یکی از عوامل مهمّی که بر بهتر رعایت کردن قواعد «تجوید» و «وقف و ابتدا» تأثیر به سزایی دارد نفس طولانی است.و عبدالباسط از این موهبت الهی برخوردار بود و از آن به خوبی در جهت اجرای قواعد و قوانین علمی قرائت بهره‌می برد.

تقلید از سبک عبدالباسط

اساتید قرائت قرآن برای یادگیری قرائت،معمولاً به مبتدیان ـ که عموماً کودک و نوجوان هستند ـ سفارش می‌کنند قرائت‌های استاد عبدالباسط را گوش دهند و از آن تقلید نمایند.این سفارش دلایل متعددی دارد که به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:

۱٫نخستین دلیل،صدای نازک اوست که تقلید از قرائت وی را برای کودکان و نوجوانان که قاعدتاً دارای صدای نازکی هستند،آسان‌تر می‌سازد.بر همین اساس،کسانی که در سنین بالاتر قرار دارند و در عین حال از صدای نازکی برخوردارند نیز می‌توانند از سبک وی تقلید نمایند.

۲٫دلیل دیگر،سبک جذّاب عبدالباسط است.این سبک با زیبایی و دلنشینی کم نظیری که دارد به راحتی می‌تواند مبتدیان و به ویژه کودکان و نوجوانان علاقمند به یادگیری قرائت قرآن را جذب نماید.این در حالی است که برخی سبک‌ها تنها می‌تواند برای قاریان با سابقه که بر بسیاری از نکات فنّی توجه می‌کنند،جذابیت داشته باشد و مبتدیان و به ویژه افراد کم سن و سال،هیچ لذتی از آن قرائت‌ها و سبک‌ها نمی‌برند.

۳٫دلیل مهمّ دیگر،رعایت دقیق قواعد تجوید به وسیله اوست.نوآموز با استماع قرائت‌های عبدالباسط و تقلید از وی از همان آغاز با اجرای صحیح و دقیق قواعد تجویدی آشنا می‌شود و در این جهت از وی الگو می‌گیرد.

قرآن آموز از همان ابتدای کار،این نکته را به صورتی ناخودآگاه از عبدالباسط فرا می‌گیرد.که برای داشتن قرائتی زیبا و مورد پسند،لازم نیست نسبت به پیاده نمودن قواعد تجوید،سهل انگاری نماییم و آنها را درست و کامل اجرا نکنیم.

در پایان این نکته را متذکر می‌شویم که اینکه گفتیم اساتید برای آغاز راه،تقلید از عبدالباسط را توصیه می‌کنند بدین معنا نیست که این سبک به درد قوی‌تر نمی‌خورد و قاریان پخته و کارکشته از این سبک بهره‌مند نمی‌شوند بلکه قاریان بزرگ در ایران و کشورهای مختلف وجود دارند که کاملاً و یا تا حدودی به تقلید و تحت تأثیر قرائت و سبک استاد عبدالباسط می‌خوانند که از جمله آنها در ایران آقایان حسن رضائیان و کریم منصوری می‌باشند.آن چه مهم است این است که سبک عبدالباسط این ویژگی را دارد که علاوه بر آن که قاریان ممتاز و کارکرده می‌توانند از آن استفاده کنند برای مبتدیان نیز بسیار مفید و مناسب است. 

«عبدالباسط محمد عبدالصمد» در نگاه قاریان قرآن ایران

بدون شک «عبدالباسط محمد عبدالصمد» یکی از ستارگان عصر طلائی تلاوت قرآن مصر است که اکنون با گذشت سال‌ها از وفات وی، دوست‌دارانش هنوز هم با شنیدن تلاوت‌هایش آیات الهی را زیر لب زمزمه می‌کنند.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا)، استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» یکی از قاریان عصر طلایی تلاوت قرآن کشور مصر است که با سبک منحصربه فرد و صدای بسیار زیبای خود دل‌های میلیون‌ها نفر از مسلمانان و حتی غیر مسلمانان را با نور الهی آشنا کرد.

بدون شک تلاوت‌های استاد عبدالباسط از یک شاکله و قاعده خاصی پیروی می‌کند، قاعده‌ای که مکتبی جدید را در تلاوت قرآن به وجود آورد و صد البته که صدای ناب استاد عبدالباسط نیز در شکل‌گیری این مکتب قرائت قرآن کریم تأثیر بسزایی داشت.

لحن استاد عبدالباسط مبتنی بر استفاده از گوشه‌های ابتدایی هر مقام و نپرداختن بیش از حد به فرعیات مقام‌ها استوار است، عبدالباسط به هیچ وجه علاقه‌ای ندارد که مانند «مصطفی اسماعیل» یک مقام را به طور کامل اجرا کند، شاخصه‌ای که به طور معمول در تلاوت‌های استاد «محمد صدیق منشاوی» نیز شاهد آن هستیم.

راز ماندگاری تلاوت‌های «عبدالباسط» در چیست؟

قاریان و کارشناسان قرآنی کشورمان نیز نظرات متفاوتی را درباره فن و هنر عبدالباسط در تلاوت قرآن کریم ارائه می‌دهند و همه این نظرات هم مؤید این مطلب است که قرائت استاد عبدالباسط از چنان جذابیتی برخوردار است که به طور معمول اکثر مردم عامه با نواهای ملکوتی استاد مأنوس هستند، اما سئوال اینجا است که راز ماندگاری تلاوت‌های عبدالباسط در چیست؟

«مهدی دغاغله» کارشناس قرآنی و سرپرست گروه تواشیح ثقلین اهواز در گفت‌و‌گو با ایکنا با اشاره به جذاب بودن تلاوت‌های عبدالباسط می‌گوید: زیبایی که در تلاوت قرآن این قاری وجود دارد بی‌حد و مرز است چرا که قرائتش در عین زیبایی، ساده و خالی از پیچیدگی است.

دغاغله اعتقاد دارد که جذابیت قرائت عبدالباسط به علت زیبایی جنس صدا و صوتش است، وی آهنگ‌ها و نغمات ساده را به کار می‌برد و همین موضوع باعث شده تا طیف افراد غیرآشنا به فنون قرائت تا استادان قرائت، مجذوب شیوه و نوع قرائت عبدالباسط شوند.

«مهدی دغاغله»:

جذابیت قرائت عبدالباسط به علت زیبایی جنس صدا و صوتش است، وی آهنگ‌ها و نغمات ساده را به کار می‌برد و همین موضوع باعث شده تا طیف افراد غیرآشنا به فنون قرائت تا استادان قرائت، مجذوب شیوه و نوع قرائت عبدالباسط شوند

دغاغله می‌افزاید: عبدالباسط به خاطر نوع قرائتش بین مردم یک شخصیت عمومی پیدا کرده و نامش مقارن قرآن شده است اگر چه افراد به‌نام، مشهور و صاحب سبکی در قرائت قرآن کریم وجود دارند اما عبدالباسط به خاطر نوع تلاوت زیبایش برای تمام مسلمانان آشنا است.

«غلامرضا شاه‌میوه» داور بین‌المللی قرآن و سرپرست گروه تواشیح «کوثر» اصفهان نیز درباره این موضوع با دغاغله هم‌عقیده است: عبدالباسط به عنوان یک شخصیت قرآنی و جهانی که هیچ یک از قراء دنیا از نظر مردمی و بین‌المللی بودن به وی نمی‌رسند، مطرح است.

شاه‌میوه می‌افزاید: تلاوت استاد عبدالباسط توانسته است در میان مسلمانان دنیا جای باز کند و با وجود این‌که سال‌ها است از مرگ ایشان می‌گذرد هنوز هم پرطرف‌دارترین نوارهای تلاوت، تلاوت‌های ایشان است.

شاه‌میوه با اشاره به دلایل پرطرف‌دار بودن تلاوت‌های استاد عبدالباسط می‌گوید: یکی از دلایل به صدای زیبای استاد باز می‌گردد، عبدالباسط از صدای ویژه و خاصی برخوردار است که مشابه این صدا در دنیا وجود ندارد، صدای وی با طنینی خوش‌ و زنگ‌دار به عمق قلب‌های افراد نفوذ می‌کند و این مطلب یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های تلاوت‌های استاد عبدالباسط است.

سرپرست گروه تواشیح «کوثر» اصفهان معتقد است که اجرای نغمات ساده و مردمی یکی دیگر از ویژگی‌های تلاوت استاد است چرا که برخی از قراء از ملودی‌ها و آهنگ‌های پیچیده‌تری استفاده می‌کنند و مردم عادی نمی‌توانند ارتباط مناسبی با آن برقرار کنند.

شاه‌میوه می‌گوید: ویژگی دیگر استاد عبدالباسط استفاده از الحان ساده و قابل فهم‌ در تلاوت‌هایش است به همین دلیل مردم با تلاوت‌های این استاد ارتباط بیشتری برقرار کرده‌اند، عبدالباسط همچنین می‌توانست قطعات بلندی از آیات را با یک نفس بخواند، در واقع می‌توان گفت که طولانی خواندن آیات قرآن برای عوام یک ویژگی محسوب می‌شود و این موارد یکی دیگر از دلایل پرطرف‌دار بودن تلاوت‌های استاد در میان عامه مردم است.

«محمدرضا پورزگری» کارشناس و قاری بین‌المللی قرآن کریم کشورمان نیز در گفت‌گو با ایکنا درباره عبدالباسط این‌چنین می‌گوید: یکی از ویژگی‌های استاد عبدالباسط حنجره طلایی و تلاوت بسیار زیبا و جذاب این استاد بوده است، نفس طولانی، صدای جذاب و استفاده از الحان و نغمات موزون به همراه ارتفاع صوتی بسیار خوب و ممتاز باعث شده است که این استاد در زمره قاریان مشهور جهان اسلام قرار گیرد.

پورزرگری معتقد است: شاید در عصری که استاد عبدالباسط تلاوت می‌کرد استادان دیگری بودند که از نظر فن قرائت، بر ایشان ارجحیت داشتند اما شهرت استاد عبدالباسط در میان عوام و خواص مثال‌زدنی بوده است و باید استاد عبدالباسط را به عنوان یک قاری استثنائی دانست و مابقی قراء را با هم و در یک رده سنجید.

این قاری جوان و بین‌المللی کشورمان می‌افزاید: لحن استاد عبدالباسط در قرائت با توجه به ویژگی‌های صوتی وی از جمله ارتفاع، قدرت، زیبایی، طنین و رسایی صدای وی و باتوجه به تسلط بر فصاحت بیان و تجوید سبب شد تلاوتش در همه دل‌ها نفوذ کند.

«عبدالباسط» به تمام معنا یک قاری قرآن بود

اما نباید فراموش کرد که علاوه بر تسلط بر فن تلاوت قرآن کریم عبدالباسط ویژگی‌های دیگری نیز داشت که وی را به محبوبترین قاری جهان اسلام مبدل کرد، آری عبدالباسط به تمام معنا یک قاری قرآن بود و علاوه بر رفتار حرفه‌ای در تلاوت قرآن خلق و خویش نیز مزین به تعالیم آیات قرآن بود.

سید «محسن موسوی بلده» کارشناس و پیشکسوت قرآنی کشورمان در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به تقوای استاد عبدالباسط در تلاوت قرآن می‌گوید: عبدالباسط در قرائت تقوا داشت و تقوای قرائت او، هم در بحث فنی بوده و هم در بحث معنوی، تدبر در قرآن شاهدی بر وجود تقوای معنوی این استاد، همچنین رعایت قواعد تجوید در قرائت او نمایانگر تقوای فنی او است.

وی می‌افزاید: از نظر فنی هرچه درباره عبدالباسط بگویم کم است، استاد «مطهری» درباره قرائت او فرموده بود که هنگامی‌ که عبدالباسط قرائت می‌کند شنونده احساس می‌کند که آیات قرآن همین حالا نازل شده است.

این پیشکسوت و داور بین‌المللی قرآن کریم کشورمان معتقد است: با وجود این‌که در دنیا استادان بزرگ‌تر از عبدالباسط هم بوده‌اند، اما مسلمانان قرآن را با تلاوت عبدالباسط می‌شناسند و این نمایانگر احاطه جهانی او است.

سید «محسن موسوی بلده»:

عبدالباسط در قرائت تقوا داشت و تقوای قرائت او، هم در بحث فنی بوده و هم در بحث معنوی، تدبر در قرآن شاهدی بر وجود تقوای معنوی این استاد، همچنین رعایت قواعد تجوید در قرائت او نمایانگر تقوای فنی او است

«غلامرضا شاه‌میوه» داور بین‌المللی قرآن کریم نیز در این‌باره می‌گوید: راز ماندگاری تلاوت‌های استاد عبدالباسط به روحیات و خلق ایشان باز می‌گردد، به هر حال کسی که نتواند ارتباط خوبی با معنویات برقرار کند نمی‌تواند قلوب مردم را تسخیر کند بنابراین راز ماندگاری تلاوت‌های استاد را باید در این قضیه دنبال کرد.

سرپرست گروه تواشیح «کوثر» اصفهان می‌افزاید: اعتقاد استاد عبدالباسط به باورهای اسلامی باعث شده بود که تلاوت ایشان بر مردم تأثیر بیشتری داشته باشد و این نکته‌ای است که نباید به سادگی از آن گذشت.

«مهدی دغاغله» کارشناس قرآنی و سرپرست گروه تواشیح «ثقلین» اهواز نیز درباره بعد معنوی شخصیت استاد عبدالباسط می‌گوید: این استاد هر وقت اقدام به تلاوت قرآن کریم می‌کرد اول وضو می‌گرفت و دو رکعت نماز می‌خواند و سپس شروع به تلاوت قرآن کریم می‌کرد.

دغاغله می‌افزاید: از دیگر ویژگی‌های بارز و مهم این استاد، توجه ویژه و خاص وی به خانواده بود و به افراد فقیر و تنگدست کمک‌های مالی و معنوی می‌کرد همچنین دارای حسن خلق، اخلاق بسیار خوب و انسانی شوخ طبع بود.

سخن آخر

به هر روی سخن از عبدالباسط امری نیست که بتوان آن را در یک یادداشت و مقاله و گزارش گنجاند و حتی اگر بخواهیم درباره این قاری بزرگ جهان اسلام کتاب هم بنویسیم شاید در یک یا دو مجلد نتوان تمام ابعاد شخصیتی و فنی وی در امر تلاوت قرآن کریم را به رشته تحریر آورد، عبدالباسط به راستی که یک قاری عامل به دستوارت قرآن کریم بود و این رمز ماندگاری او در دل‌های دوستداران تلاوت‌هایش در اقصی نقاط دنیا است. 

واکاوی شیوه‌های استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» در تلاوت قرآن

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تلاوت‌های «عبدالباسط»، قرائت حزین وی است و اگر صدای نازک و تحریرهای ریز و ظریف را از جمله مشخّصه‌های سبک عبدالباسط بدانیم، حزین خواندن را نیز باید از جمله مهم‌ترین مشخصه‌ها و ارکان سبک عبدالباسط برشمرد.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران‌(ایکنا) در بخش‌های پیشین از گزارش بررسی شیوه‌های استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» در تلاوت قرآن درباره محبوبیت این استاد و ویژگی‌های صوت و نفس طولانی او در تلاوت قرآن همچنین سبک استاد و ردیف آهنگی و الحان موجود در تلاوت‌های وی بحث شد، قسمت سوم و پایانی این گزارش را با هم پی می‌گیریم.
همانگونه که گفته شد، غالب نغماتی که در قرائت‌های استاد عبدالباسط بسیار به کار رفته‌اند و گاهی به همراه چند نغمه دیگر، ردیف آهنگی قرائت او را می‌سازند عبارتند از: «بیات، صبا و رست»، عبدالباسط از الحان دیگر به جز این سه دستگاه که گفته شد از نغمات دیگر آن قدر زیاد استفاده نکرده است، برخی نغمات را هم به ندرت اجرا کرده است که دستگاه «سه گاه» از همین قبیل است، برای شنیدن سه‌گاه در قرائت‌های استاد باید به قرائت ‌معروف وی از «سوره شمس» و آیه ۹ ــ «قد افلح من زکّها» ــ مراجعه کرد.

نغمه صبا، نغمه‌ای است که عبدالباسط بیش از تمامی نغمات به آن علاقه نشان داده و آن را اجرا کرده است، همچنان که هیچ قرائتی در میان قرائت‌های قاریان مشهور بدون دستگاه بیات پیدا نمی‌شود، هیچ قرائتی از عبدالباسط هم بدون دستگاه صبا پیدا نمی‌توان یافت.

این نغمه، نغمه ویژه عبدالباسط است و هر کس بخواهد این آن را به صورت گسترده در قرائت‌های یک قاری استماع کند باید به سراغ قرائت‌های استاد عبدالباسط برود و به طور قطع هیچ قاری مشهور مصری به اندازه عبدالباسط، نغمه صبا را با این گستردگی و زیبایی اجرا نکرده است.

صبا؛ نعمه مورد علاقه عبدالباسط

نغمه صبا، نغمه‌ای است که عبدالباسط بیش از تمامی نغمات به آن علاقه نشان داده و آن را اجرا کرده است، همچنان که هیچ قرائتی در میان قرائت‌های قاریان مشهور بدون دستگاه بیات پیدا نمی‌شود، هیچ قرائتی از عبدالباسط هم بدون دستگاه صبا پیدا نمی‌توان یافت

حزین‌خوانی، شاخصه اصلی تلاوت‌های عبدالباسط

درباره کیفیت و چگونگی خواندن قرآن سفارش‌های زیادی از جانب معصومان (ع) به ما رسیده است که یکی از این سفارش‌ها، قرائت قرآن به صورت «حزین» است که به طور طبیعی چنین قرائتی توأم با رقّت قلب و خشیت از خداوند است و اثر معنوی بیشتری نیز بر شنونده دارد.

در روایتی از امام صادق(ع) درباره قرائت قرآن همراه با حزن می‌خوانیم:«إنّ القرآن نزل بالحزن فاقرءوه بالحزن» یعنی همانا قرآن با حزن و اندوه نازل شده است، پس آن را حزین بخوانید». (وافی، ج۲، ص ۲۶۶)

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های عبدالباسط، قرائت حزین وی است و اگر صدای نازک و تحریرهای ریز و ظریف را از جمله مشخّصه‌های سبک عبدالباسط دانستیم، حزین خواندن را نیز باید از جمله مهم‌ترین مشخصه‌ها و ارکان سبک عبدالباسط بدانیم.

همچنان که پیش از این اشاره شد استاد عبدالباسط از نغمه صبا در تلاوت خود به صورت گسترده استفاده می‌کند و بر اهل فن پوشیده نیست که این نغمه، نغمه‌ای غم‌آلود و اندوهناک است و استفاده زیاد از آن به طور طبیعی قرائت را حزین می‌کند.

اما حزن در قرائت عبدالباسط منحصر به استفاده از دستگاه حزین نیست، بلکه می‌توان ادّعا کرد حزن، جزئی از صوت دلنشین و ملکوتی او است، یعنی عبدالباسط علاوه بر حزن لحنی، از حزن صوتی نیز بهره می‌برد.

وی با این حزن صوتی و لرزش و تحریر مخصوصی که به صدایش می‌دهد، حزن قرائت خود را چند برابر می‌کند و تأثیر تلاوت‌های خود را در دل‌های مستمعان دوچندان می‌کند و روح و جان آن‌ها را صیقل می‌بخشد.

حزن صوتی تلاوت‌های عبدالباسط

حزن در قرائت عبدالباسط منحصر به استفاده از دستگاه حزین نیست، بلکه می‌توان ادّعا کرد حزن، جزئی از صوت دلنشین و ملکوتی او است، یعنی عبدالباسط علاوه بر حزن لحنی، از حزن صوتی نیز بهره می‌برد

جالب آن است که وقتی عبدالباسط می‌خواهد استاد «محمد رفعت» یعنی استادی که عبدالباسط در نوجوانی از وی تقلید می‌کرده و به شدت تحت تأثیر قرائت‌های وی بوده است را توصیف کند تنها به ذکر این مطلب می‌پردازد که: «مرحوم رفعت، قرآن را با صوتی حزین و با حالتی روحانی و ملکوتی تلاوت می‌کرد به گونه‌ای که شنوندگان از تلاوت وی متأثر شده، می‌گریستند».

در هر روی اگرچه قاریان مشهور دیگر قرآن، کم و بیش از صدای دلنشین و جذابی برخوردارند و محبوبیتی فراوان در میان مسلمانان به دست آورده‌اند، اما به جرأت و بی‌هیچ اغراقی می‌توان ادعا کرد که عبدالباسط سرآمد همه قاریانی است که تاکنون با صدای خوش به تلاوت پرداخته‌اند.

عبدالباسط به دلیل این محبوبیت و شهرت جهانی با دعوت‌های زیادی از اقصی نقاط جهان مواجه بوده و لذا مسافرت‌های فراوانی انجام داده است، وی به تمامی کشورهای عربی، کشورهای مختلفی در قاره آفریقا و آمریکا و همچنین به کشورهای پاکستان، هند، مالزی، اندونزی، برمه و غیره سفر کرده و در تمامی این سفرها خاطرات فراموش نشدنی از قرائت‌های زیبای قرآنی به یادگار گذاشته است.

این استاد بزرگ قرائت قرآن کریم در سال ۱۳۶۵ هجری شمسی، یعنی دو سال پیش از وفاتش نیز از طرف جمهوری اسلامی ایران برای سفر به این کشور و تلاوت قرآن در آن دعوت شده بود که البته با وجود علاقه خود استاد برای این سفر، متأسفانه دولت مصر به وی اجازه سفر به ایران را نداد.

سبک استاد عبدالباسط در تلاوت قرآن

عبدالباسط در آغاز راه و در دوره نوجوانی از قرائت و سبک استاد «محمد رفعت» متأثر بود و از شیوه و روش وی در قرائت قرآن تقلید می‌کرد، خود عبدالباسط درباره تأثیرپذیری از قرائت رفعت می‌گوید: من از مرحوم استاد رفعت نکات لازم بسیاری در علم قرائت فرا گرفتم و برای این یادگیری هر روز مسافتی طولانی طی می‌کردم تا به مکان تلاوت استاد برسم، زیرا در آن ایام، در خانه‌ها رادیو نبود و فقط قهوه‌خانه‌ها رادیو داشتند، در آن زمان استاد رفعت و استاد «عبدالفتاح شعشاعی» تنها کسانی بودند که در رادیو، قرآن تلاوت می‌کردند و ما سه کیلومتر راه طی می‌کردیم تا به تلاوت این استادان گوش دهیم.

عبدالباسط به مرور زمان و با تمرین و تلاش بسیار توانست تقلید در قرائت را کنار بگذارد و سبکی ویژه خود ابداع کند، سبکی بی‌بدیل و جذاب و سبکی حزین و در عین حال دلنشین، سبکی که یکی از ارکان اساسی آن صدای نازک و زیر عبدالباسط است همچنین تحریرهای ریز و ظریف که کمتر کسی توانایی اجرای دقیق آن‌را دارد.

ردیف آهنگی و الحان موجود در تلاوت‌های استاد عبدالباسط

بررسی زندگینامه و قرائت‌های استاد عبدالباسط محمد عبدالصمد ما را به این نتیجه می‌رساند که آن‌چنان که مثلاً درباره بسیاری از قاریان مصری می‌توانیم بگوییم به صورت آکادمیک با نغمات و دستگاه‌ها آشنایی دارند و به طور رسمی به فراگیری موسیقی پرداخته‌اند، گفتن چنین مطلبی درباره عبدالباسط بدین آسانی نیست.

عبدالباسط؛ محبوبترین قاری جهان

صوت زیبا، قوی و بی‌نظیر این استاد به همراه نفس طولانی از جمله عواملی است که عبدالباسط را به عنوان یکی از برترین و محبوبترین قاریان در نیم قرن اخیر مطرح کرده است

البته این استاد نیز با الحان آشنا بوده اما این آشنایی از طریق رفتن به معهد موسیقی و مراکزی از این قبیل به دست نیامده است بلکه احتمالاً از طریق گوش دادن به قرائت‌های دیگر قاریان، الحان قرآنی را فرا گرفته است.

از نظر خود استاد عبدالباسط «صدای خوش، به خودی خود، موسیقی است، اما برای آموختن موسیقی نیز نباید از حدّش فراتر رفت»، به هر حال و با قطع نظر از این‌که وی دستگاه‌ها را به صورت علمی بلد بوده است یا نه، از دستگاه‌ها و نغمات متعدّدی در قرائت‌هایش بهره برده است و آن‌ها را به زیبایی هرچه تمام‌تر اجرا کرده است.

غالب نغماتی که در قرائت‌های استاد عبدالباسط بسیار به کار رفته‌اند و گاهی به همراه چند نغمه دیگر، ردیف آهنگی قرائت او را می‌سازند عبارتند از: «بیات، صبا و رست»، عبدالباسط از الحان دیگر به جز این سه دستگاه که گفته شد از نغمات دیگر آن قدر زیاد استفاده نکرده است، برخی نغمات را هم به ندرت اجرا کرده است که دستگاه «سه گاه» از همین قبیل است، برای شنیدن سه‌گاه در قرائت‌های استاد باید به قرائت ‌معروف وی از «سوره شمس» و آیه ۹ ــ «قد افلح من زکّها» ــ مراجعه کرد.

عبدالباسط بعضی از نغمات را هم علی‌رغم آن‌که چندین دفعه و در قرائت‌های مختلف خوانده امّا در تمام این دفعات و قرائت‌ها صرفاً به یک قسمت از آن نغمات بسنده کرده است، به طور مثال معمولاً تنها به اجرای قسمت «قرار» از دستگاه حجاز پرداخته است، که مشهورترین و چه بسا زیباترین حجاز او مربوط به آیه «لو انزلنا هذا القرآن…» (سوره حشر، آیه ۲۱) است.

این قرائت معروف که شامل تلاوت سوره‌های «حشر، تکویر و فجر» است نیز در صحن مطهّر کاظمین(ع) اجرا شده است، وقتی درباره این تلاوت از وی پرسیدند چرا این تلاوت شما ویژگی خاصی یافته و با بسیاری از قرائت‌های دیگر متفاوت است به صورتی که در اثر گوش دادن به آن، حالت معنوی و ملکوتی به انسان دست می‌دهد، استاد پاسخ داد: از آن‌جا که این تلاوت در مکان مقدسی چون حرم مطهر کاظمین(ع) صورت گرفت خود در حین تلاوت، بسیار تحت تأثیر قرار گرفته بودم.

الحان‌موجود‌در‌تلاوت‌های‌عبدالباسط

غالب نغماتی که در قرائت‌های استاد عبدالباسط بسیار به کار رفته‌اند و گاهی به همراه چند نغمه دیگر، ردیف آهنگی قرائت او را می‌سازند عبارتند از: «بیات، صبا و رست»

شایان ذکر است هر قاری قرآن ممکن است بارها و در مجالس گوناگون آیات خاصی را تلاوت کند و ممکن است این تلاوت‌ها به یک صورت نبوده و از نظر صوت و لحن تفاوت‌هایی هم با یکدیگر داشته باشند، ولی یک تلاوت به دلایل خاصی در میان مجموع تلاوت‌های انجام شده از آن آیات، مشهورتر و معروف‌تر می‌شود.

منظور ما هم از قرائت‌هایی که از عبدالباسط نام برده‌ایم ــ مانند تلاوت سوره‌های «شمس و حشر» ــ و با قرائت‌هایی که بعد از این اشاره می‌کنیم، مشهورترین قرائت‌های مجلسی این استاد است، علاوه بر این باید بدانیم که این استاد به جز قرائت‌هایی که در مجالس و محافل و در حضور جمعیت داشته است دو بار نیز قرآن را به صورت کامل در استودیو اجرا کرده است

«عبدالباسط» نسخه‌ای تکرار‌‌ناپذیر در بین قاریان قرآن است

در نشست تخصصی واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های استاد عبدالباسط محمد عبدالصمد که ۲۰ تیرماه، در خبرگزاری ایکنا برگزار شد، عنوان شد: «عبدالباسط» نسخه تکرار‌‌ناپذیری در بین قاریان قرآن کریم است.

این نشست تخصصی با حضور استادان «عباس سلیمی»، «سید‌محسن موسوی‌بلده» و «محمد‌رضا پورزرگری» از ساعت ۱۴ الی ۱۶ بعد از ظهر شنبه، ۲۰ تیر ماه، در سالن شورا خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) برگزار ‌شد.

در ابتدای این نشست عباس سلیمی، استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» را اسطوره‌ای در میان قاریان قرآن کریم معرفی و تصریح کرد: این استاد قرائت قرآن کریم، نسخه تکرار‌ ناپذیر در بین تالیان قرآن کریم است و از دلایل اصلی ماندگاری تلاو‌ت‌های عبدالباسط محمد عبدالصمد این بود که ایشان از جان و دل قرآن را تلاوت می‌کرد.

سلیمی با اشاره به اهداف برگزاری سلسله نشست‌هایی درباره قاریان بنام جهان اسلام، گفت: این نشست‌ها تلاشی است در راه الگوپردازی برای نسل جوان تا با تأسی به این تالیان و سخنگویان کلام الهی در این وانفسای جهان، نقش حقیقی خود را پیدا کنند.

سپس سیدمحسن موسوی‌بلده پیشکسوت قرآنی کشورمان عنوان کرد: عبدالباسط این استاد بی‌بدیل قرائت قرآن بسیاری از ویژگی‌هایی که خداوند به یک انسان موهبت می‌کند را در خود جمع کرده بود و در میان سایر قراء مصری از نظر شخصیت، وقار و فروتنی زبا‌نزدی داشت، ایشان در زمان خود حتی در زمانی که بین قراء اختلافی رخ می‌داد به عنوان یک حَکَم در رفع آن اختلاف کوشش می‌کرد.

پورزرگری:

عبدالباسط در طول زندگی‌شان از مسیری که برای قرائت قرآن خود تعیین کرده بودند به هیچ وجه خارج نشدند و همیشه تلاش او بر این بود تا از نغمات اصیل عرب استفاده کند و حتی از گوشه‌های نیز که استفاده می‌کرد و تقوای تلاوت را به معنی واقعی کلمه رعایت می‌کرد

گزارش ایکنا حاکی است که در ادامه نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن عبدالباسط محمد عبدالصمد گفت‌وگوی تلفنی با «کاظم محمدزاده» استاد پیشکسوت قرآنی درباره ویژگی‌های بارز اخلاقی و ابعاد فنی تلاوت‌های عبدالباسط محمد عبدالصمد پخش و طی آن تلاو‌ت‌های این استاد کلاسیک، کامل و جامع بیان شد به نحوی که فنون قرائت قرآن را در تلاوت‌های عبدالباسط توده مردم نیز به راحتی درک می‌کنند.

در ادامه پورزرگری با اشاره به این‌که عبدالباسط از شخصیت معنوی و الهی برخوردار بود، گفت: خداوند به او رفعت مقام در بین مردم عطاء کرده بود و او فقط یک خواننده قرآن نبوده است، بلکه قاری‌ای بود عامل و متخلق به اخلاق اسلامی.

وی تصریح کرد: عبدالباسط از نسل دوم قاریان قرآن کشور مصر بود و آن‌چه از حنجره طلایی و استثنایی او به گوش می‌رسد به جزء بخش موسیقی‌یایی آن و بهره‌گیری از نغمات اصیل عرب، بیشتر از وجودش برآمده است.

سپس گوشه‌ای از تلاوت‌های استاد عبدالباسط محمد عبدالصمد ویژه حضار در این نشست پخش شد و پورزرگری بیان کرد: ایشان در طول زندگی‌شان از مسیری که برای قرائت قرآن خود تعیین کرده بودند به هیچ وجه خارج نشدند و همیشه تلاش او بر این بود تا از نغمات اصیل عرب استفاده کند و حتی از گوشه‌هایی نیز استفاده می‌کرد و تقوای تلاوت را به معنی واقعی کلمه رعایت می‌کرد.

یادآوری می‌شود، «عبدالباسط محمد عبدالصمد» از مشاهیر و نوابغ علم قرائت قرآن در جهان اسلام است که در سن هشت سالگی قرائت قرآن را آغاز کرد و در سن ۱۰ سالگی حافظ کل قرآن کریم شد و نه‌ تنها در کشور مصر بلکه در سراسر جهان اسلام و حتی کشورهای غیر اسلامی شناخته شده است. 

نام «عبدالباسط» بر تارک قرائت قرآن دنیای امروز می‌درخشد

در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» از قاریان ممتاز مصری، با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی این قاری قرآن، تأکید شد: نام «عبدالباسط» بر تارک قرائت قرآن دنیای امروز می‌درخشد.

نشست تخصصی تلاوت‌های قرآن «عبدالباسط محمد عبدالصمد»

نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» که با حضور «عباس سلیمی» و «سیدمحسن موسوی‌بلده» از پیشکسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم در خبرگزاری قرآن ایران برگزار ‌شد، بر الگو گرفتن قراء از عملکرد این استاد شهیر در دوری گرفتن از دشمنان اسلام تأکید و مطرح شد: برخورد «عبدالباسط» با رژیم اشغالگر قدس تقوای سیاسی قراء را نشان داد.بخش اول و دوم این نشست را اینجا بخوانید!

در ادامه این نشست تخصصی، سلیمی با اشاره به این‌که اهل تسنن به غیر از یک اقلیت غیر قابل ذکر مثل وهابیت، مابقی در محبت به اهل‌ بیت(ع) مصادیق فراوانی دارند، افزود: از این نمونه‌ها که محب اهل‌ بیت(ع) باشند در میان قاریان قرآنی که به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده‌اند به تعداد زیاد می‌توان نام برد.

این پیشکسوت قرآنی در ادامه، عبدالباسط را نمونه‌ای از این قراء دانست و گفت: عبدالباسط اولین تلاوت خود را در هشت سالگی در مسجد سیده زینب(س) در شهر قاهره انجام داده است و به دفعات در مسجد امام حسین(ع) قاهره تلاوت قرآن داشته است و تلاوت ایشان در کربلا از جمله تلاو‌ت‌های تاریخی است.

پورزرگری، قاری بین‌المللی قرآن کریم:

تلاوت‌های رزیقی تحت تأثیر استادان قرآنی عبدالباسط و منشاوی بود و ایشان شیعه بودن خود را مطرح و اعلام می‌کند که در تقیه بر سر می‌برد و در سفرشان به ایران اشعاری که خود در مدح ائمه‌هدی (ع) سروده بود را در حضور مقام معظم رهبری خواند و از ایشان صله نیز دریافت کرد

سلیمی بیان کرد: تلاوت مشهور ایشان از سوره‌های حشر و تکویر در حرم امام‌ کاظم(ع) و امام جواد(ع) در شهر کاظمین از حس و حالی معنوی برخوردار است، استاد عبدالباسط آیات این سوره را بعد از استیذان و کسب اجازه از امامان معصوم(ع) تلاوت کردند.

وی با اشاره به‌این‌که عبدالباسط قبل از استیلای رژیم اشغالگر قدس بر بیت‌المقدس در مسجد‌الاقصی سوره اسراء را با شور و حس خاصی تلاوت کردنده‌اند، گفت: امید می‌رود، به منظور ساماندهی آرشیو تلاوت‌های مشاهیر بزرگ قرائت قرآن، شاهد باشیم که یکی از سازمان‌های فرهنگی کشور اعلام کند که آن‌چه تلاوت از قراء و مشاهیر جهان بوده است، به صورت مجموعه‌ای نفیس آلبوم شده است و می‌تواند در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد که هنوز چنین مجموعه‌ای موجود نیست.

در ادامه این نشست پورزرگری دیدگاه‌های‌ خود را درباره شخصیت و تلاوت‌های عبدالباسط چنین بیان کرد: عبدالباسط محمد عبدالصمد به طور حتم از یک شخصیت روحانی و الهی برخوردار بوده است که خداوند به او رفعت مقام و منزلتی بس بزرگ در بین مردم عطاء کرده است.

این قاری بین‌المللی قرآن کریم با اشاره به‌ این‌که استاد عبدالباسط فقط یک قاری نبوده است بلکه ایشان قاری عامل و متخلق به اخلاق قرآنی و اسلامی است، تصریح کرد: عبدالباسط از جمله قاریان نسل دوم مصر است و از استادانی چون مرحوم «محمد رفعت» و «محمد سلامه» و برخی دیگر استادان قرائت قرآن مصر، نکاتی را دریافت و در قرائت‌های خود استفاده کرد‌ه است.

«محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم

وی اظهار کرد: به جزء بحث موسیقی در تلاوت ایشان، آن‌چه که در تلاوت عبدالباسط بیشتر به نظر می‌رسد، این است که او قرآن را با تمام وجودش‌ می‌خواند، بالعکس بسیاری از قراء هم‌عصر و بعد از ایشان که بیشتر به فضای موسیقی تلاوت قرآن پرداختند، البته از آن حنجره استثنایی و طلایی ایشان چنین بر می‌آمد و شاید دیگران از این امتیاز برخوردار نبودند و با پناه بردن و از رهگذر موسیقی تلاوت توانستند، تلاوت خود را ارائه کنند.

پورزرگری افزود: عبدالباسط از مقامات و الحان موسیقی عرب در حد محدودی استفاده می‌کرد و بیشتر آن‌چه که از دل او بر می‌آمد و با وجود او سازگاری داشت در قرائت‌هایش بهره می‌برد، استاد شهید مطهری جمله‌ای زیبا را درباره این استاد قرآنی می‌گوید که «زمانی که عبدالباسط قرآن ‌خواند انگار در همان لحظه قرآن در حال نازل شدن است».

وی با اشاره به ‌این‌که تلاوت‌های عبدالباسط شاید مانند «مصطفی اسماعیل» اکبرالقراء مصر موسیقایی نبود، اظهار کرد: اما باید به این‌ نکته توجه کنیم که کوچه پس کوچه‌های کشورهای اسلامی نام و یاد استاد عبدالباسط وجود دارد و بر تارک قرائت قرآن دنیای امروز اسم ایشان می‌درخشد و شاید افراد بسیاری در کشورهای اسلامی حتی اسم مصطفی اسماعیل را با آن همه عظمتی که در قرائت قرآن داشته است، نشنیده‌اند، اما عبدالباسط با آن فرم قرائت و شخصیت قرآنی‌اش در همه بلاد اسلامی عزیز است.

این قاری بین‌المللی خاطره‌ای از استاد عبدالباسط به نقل از «شیخ‌احمد رزیقی» قاری مصری چنین بیان کرد: سال ۷۳ در مسابقات بین‌المللی قرآن ایران با مرحوم رزیقی که در قالب کاروان قاریان مصری و به عنوان داور قرآنی در ایران حضور داشت، آشنا شدم، تلاوت‌های رزیقی تحت تأثیر استادان قرآنی عبدالباسط و منشاوی بود و ایشان شیعه بودن خود را مطرح و اعلام می‌کند که در تقیه بر سر می‌برد و در سفرشان به ایران اشعاری که خود در مدح ائمه ‌هدی(ع) سروده بود را در حضور مقام معظم رهبری خواند و از ایشان صله نیز دریافت کرد، اما نکته جالب این بود که ایشان در طول حضورشان در ایران کیف چرمی بسیار مُندرسی همیشه همرا‌هشان بود، حمیدرضا مستفید و بادپا از داوران قرآنی چون مسلط به زبان عربی بودند این مورد را از ایشان سؤال کردند.

سلیمی، پیشکسوت قرآنی:

به منظور ساماندهی آرشیو تلاوت‌های مشاهیر بزرگ قرائت قرآن، شاهد باشیم که یکی از سازمان‌های فرهنگی کشور اعلام کند که آن‌چه تلاوت از قراء و مشاهیر جهان بوده است، به صورت مجموعه‌ای نفیس آلبوم شده است

پورزرگری ادامه داد: رزیقی اظهار می‌کند، داستان این کیف بر می‌گردد به سفری که من در دوران جوانی با عبدالباسط به یکی از کشور‌های اروپایی داشتم، ایشان پذیرفته بودن به سفر اروپایی یک ماهه‌ای بروند و من هم به عنوان شاگرد با ایشان همراه بودم، پس از پایان سفر هدیه اهدائی از سوی برگزار‌کنندگان محافل قرآنی در آن کشور به استاد عبدالباسط یک کیف بود که درون آن مبلغ ۱۰۰ هزار دلار قرار داده بودند و یک کیف ۱۰ هزار دلاری نیز به من اهداء شد.

این مدرس قرآن کریم بیان کرد: در حین بازگشت از سفر، عبدالباسط از رزیقی می‌پرسد که توانستی خانه‌ای تهیه کنی؟ من گفتم، با وضعی که در قاهره هست، نمی‌توانم خانه‌دار شوم، عبدالباسط از رزیقی خواهش می‌کند تا این کیف را با مبلغ ۱۰۰ هزار دلارش با کیفی که مبلغ ۱۰ هزار دلاری بود تعویض کنند.

پورزرگری در پایان اظهار کرد: استاد رزیقی می‌گفت، تا پایان عمر این کیف را باید به‌ همراه داشته‌ باشم و همه سرمایه زندگی من همان مبلغ پولی شد که استاد عبدالباسط به من اهداء کرد و این کیف مندرس همان کیف عبدالباسط است.

صوت ملکوتی «عبدالباسط» موهبتی الهی از جانب باری تعالی بود

در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالباسط» از قاریان ممتاز مصری، با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی این قاری، مطرح شد: صوت ملکوتی «عبدالباسط» موهبتی الهی از جانب باری تعالی بود.

نشست تخصصی تلاوت‌های قرآن «عبدالباسط محمد عبدالصمد»

این نشست تخصصی به تحلیل تلاوت‌های استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» پرداخت که در ادامه سلسله نشست‌های بررسی و تحلیل تلاوت‌های قاریان مشهور جهان اسلام در خبرگزاری قرآنی ایران برگزار شد. در ابتدای این نشست که «عباس سلیمی» و «سید‌محسن موسوی‌بلده» از پیشکسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم در آن حضور داشتند، سلیمی با اشاره به این‌که هنر و علم در کنار یکدیگر تلاوت زیبایی را پدیدار می‌کند، گفت: یکی از ستارگان درخشان عصر طلایی قرائت قرآن، نامی آشنا برای هر مسلمان در سرتاسر جهان عبدالباسط محمد عبدالصمد است.

وی با اشاره به گوشه‌ای از زندگی عبدالباسط، او را اسطوره‌ای در میان قاریان قرآن کریم دانست و گفت: استاد عبدالباسط اولین تلاوت‌ رسمی خود را از سن هشت سالگی آغاز کرد و در ۱۰ سالگی حافظ کل قرآن کریم شد که از خصوصیت‌های اخلاقی این قاری شهیر می‌توان به بی‌تکلفی، فروتنی و متخلق بودن به اخلاق اسلامی اشاره داشت.

موسوی‌بلده، پیشکسوت قرآنی:

در وقایعی که در آن برهه زمانی کشور مصر را به سوی دامان اسرائیل سوق داد، برخی قراء مصری در این ماجرا خوب وارد نشدند و امتحان خوبی پس ندادند

این پیشکسوت قرآنی افزود: صوت سحر‌انگیز و ملکوتی این قاری بزرگ موهبتی بود که از سوی خداوند به این بنده فروتن عطاء شده بود، فردی که طراوت، سرزندگی، صدای زیبا و گیرا و لحن آسمانی او و مهم‌تر از آن برخورداریش از خلوص نیت، سبب شد تلاوت‌هایش در جهان اسلام فاخر نامیده شود و به عنوان میراث فرهنگی، ارزشمند و ماندگار باقی بماند.

در ادامه این نشست موسوی‌بلده احساس خود را نسبت به شخصیت و تلاوت‌های جاودانه عبدالباسط با این جمله بیان کرد که این استاد بزرگ یک افسانه بود و شانه به شانه شخصیت‌های اساطیری می‌زد و افزود: جمع این ویژگی‌ها در یک انسان به طور حتم موهبت الهی است که برای کمتر فردی در عرصه‌های مختلف امکان تحقق خواهد داشت.

این داور بین‌المللی قرآن تصریح کرد: از صحبت‌های افرادی که از نزدیک با ایشان آشنا بودند به ویژه منبع خبری متقن مانند، پیشکسوت قرآنی «محمد‌تقی مروت» که چندین سال از نزدیک با عبدالباسط حشر و نشر داشته است، این مطلب مشخص می‌شود که در بین جامعه قراء مصری نیز این قاری به وقار و فروتنی‌اش مشهور و مثال‌زدنی بوده است.

این مدرس قرآن کریم افزود: ایشان محل رفع اختلافات و تصادماتی بود که بین جامعه قراء مصر اتفاق می‌افتاده است به طور نمونه، فردی با یکی از قراء مشهور هم عصر عبدالباسط اختلافی پیدا می‌کند و شکایت آن قاری را به نزد عبدالباسط می‌آورد و خواستار رسیدگی به این مشکل می‌شود که شنیدن چنین وقایعی نشان‌دهنده مقام بالای ایشان است.

موسوی با اشاره به این‌که ‌مردم مصر و جهان تسنن نیز محب اهل‌بیت (ع) هستند، تأکید کرد: به جز گروه قلیلی که شاید این ویژگی را نداشته باشند به طور کلی این خصیصه در بین مردم مصر نسبت به دیگر ملل و یا سایر فرق اهل تسنن نمود بیشتری دارد.

موسوی‌بلده، پیشکسوت قرآنی:

عبدالباسط محل رفع اختلافات و تصادماتی بود که بین جامعه قراء مصر اتفاق می‌افتاده است به طور نمونه، فردی با یکی از قراء مشهور هم عصر عبدالباسط اختلافی پیدا می‌کند و شکایت آن قاری را به نزد عبدالباسط می‌آورد و خواستار رسیدگی به این مشکل می‌شود

وی ادامه داد: بین دیگر قاریان مصری عبدالباسط محمد عبدالصمد به این ویژگی شناخته شده‌تر است، زادگاه ایشان قریه ارمنت از مناطق جنوبی مصر است و بر طبق گفته استاد مروت، اهل‌تشیع در این منطقه بروز بیشتری دارد و حتی در برخی نقاط جنوب مصر اذان شیعی گفته می‌شود.

این مدرس قرآن کریم در ادامه بیان کرد: عبدالباسط از چنین منطقه‌ای برخواسته و به قاهره آمده است و حضور در چنین منطقه جغرافیایی عاملی برای تعهد ایشان نسبت به اسلام و کینه نسبت به دشمنان اسلام است.

موسوی با اشاره به این‌که برخی قراء مصری هم عصر عبدالباسط برخورد صحیح و اسلامی با توطئه دشمنان اسلام به ویژه صهیونیسم نداشتند، اظهار کرد: در وقایعی که در آن برهه زمانی کشور مصر را به سوی دامان اسرائیل سوق داد، برخی قراء مصری در این ماجرا خوب وارد نشدند و امتحان خوبی پس ندادند که در اینجا لازم است خاطره‌ای را که از استاد مروت درباره دوری گرفتن عبدالباسط از این فتنه‌ها شنیده‌ام، ذکر کنم.

تلاوت‌های «عبدالباسط» از هر گونه آسیب‌های قرائت قرآن به دور است

در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» از قاریان ممتاز مصری، با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی این قاری قرآن، تأکید شد: تلاوت‌های «عبدالباسط» از هر گونه آسیب‌های قرائت قرآن به دور است.

نشست تخصصی تحلیل تلاوت‌های قرآن «عبدالباسط محمد عبدالصمد»

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در بخش‌های پیشین نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» که با حضور «عباس سلیمی» و «سیدمحسن موسوی‌بلده» از پیشکسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم در خبرگزاری قرآن ایران برگزار ‌شد، کارشناسان حاضر در نشست با اشاره به این‌که عبدالباسط فقط یک قاری نبود بلکه ایشان قاری عامل و متخلق به اخلاق قرآنی است، تأکید شد: نام «عبدالباسط» بر تارک قرائت قرآن دنیای امروز می‌درخشد.

در ادامه، سلیمی پیشکسوت قرآنی با اشاره به مباحثی که کارشناسان حاضر در این نشست درباره ویژگی‌های شخصیتی استاد عبدالباسط مطرح کردند، گفت: با شنیدن صحبت‌های این دو کارشناس قرآنی درباره ویژگی‌های اخلاقی این استاد قرائت قرآن به این نتیجه می‌رسیم که خدواند کا‌رهایش از روی حکمت است که چنین آبروی جاودانه‌ و استثنایی را به برخی از خاصان خود می‌دهد و می‌توان گفت، استاد عبدالباسط نسخه تکرار‌ناپذیر و بی‌بدیل تاریخ تلاوت قرآن است.

وی اظهار کرد: نغمات دل‌آویز این استاد بزرگوار در طول عمر شریف‌شان که ۶۰ سال به طول انجامید، حتی بسیاری از پیروان سایر ادیان را با ایشان آشنا کرد، خاطره تلاوت‌های او که در یک مقطع در لوس‌آنجلس شش نفر و در اوگاندا ۹۲ نفر پس از تلاوت قرآن به دین اسلام مشرف شدند، هنوز در اذهان زنده است و این معجزه از یک صدای آسمانی و سحر‌انگیز پدید می‌آید.

موسوی‌بلده، پیشکسوت قرآنی:

نسل بعدی قراء مصری، احساس کردند که آهنگ را قراء قبلی به اتمام رسانده‌اند، می‌خواستند، کاری نو را به هر نحوی که شده، حتی به شیوه‌های غلط انجام دهند و ویژگی‌های ترعید، ترقیص و تطریب را در قرائت‌های این قراء می‌توان شنید

در ادامه نشست تخصصی تحلیل تلاوت‌های عبدالباسط محمد عبدالصمد، تلاوت جاودانه ایشان از سوره مبارکه شمس پخش شد و موسوی‌بلده درباره این تلاوت چنین تحلیل کرد: در بخش دوم تلاوت سوره شمس، مقام سه‌گاه (سیگاه) برای تلاوت انتخاب شده است و عبدالباسط مقام سه‌گاه را فقط یک‌بار برای همیشه در این سوره به کار برده است و در تلاوت‌های دیگرش از همین سوره باز هم مقام سه‌گاه را پیاده کرده است و مقام سه‌گاه را در سایر تلاوت‌هایش هیچ‌گاه انتخاب نکرده است.

موسوی بیان کرد: در ابتدا مقدمه‌ای را به منظور تحلیل تلاوت‌های این استاد بزرگ، مطرح می‌کنم و سپس نتیجه‌گیری از این مقدمه را روی تلاوت استاد عبدالباسط بررسی خواهیم کرد، این مقدمه درباره پیش‌بینی پیامبر اسلام (ص) در قالب آن حدیث معروف و هشدار بسیار تکان‌دهنده‌شان است که «اقْرَؤُا القُرآنَ بِاَلحانِ الْعَرَبِ وَ اَصْواتِها وَ ایّاکُمْ وَ لُحُونُ اَهلِ الفِسْقِ و الکبائرِ سَیَجیءُ بَعدی اقوامٌ یُرجِّعونَ الْقرآنَ تَرْجیعَ الْغِناءِ وَ النّوْحَ و الرَّهْبانَّیةَ، لایَجْوزُ تراقیهمْ، قُلوُبُهمْ مَقْلوبة وَ قُلوبُ مَنْ یُعجِبُهُ شَأْنُهُمْ»، (قرآن را با الحان و اصوات عربی بخوانید و از الحان اهل فسق و معاصی بپرهیزید، بزودی پس از من کسانی خواهند آمد که قرآن را با ترجیع غنا می‌خوانند و نوحه‌گری می‌کنند و به روش‌های آوازی دیگر ادیان، تلاوت می‌کنند، این قرائت از حلقومشان پائین‌تر نمی‌رود [به دلهایشان اثر نمی‌کند] دل‌های ایشان برگشته است، همچنین دل‌های افرادی که از قرائت آن‌ها به اعجاب آیند.)

این داور بین‌المللی ادامه داد: ترجیع غلط نیست، ویژگی کلی خواندن قرآن است، یعنی قرآن را زیبا خواندن، ولی سؤال مهم این است که چه نوع ترجیعی را پیامبر آسیب قرائت قرآن می‌داند؟ بر طبق این حدیث، ترجیع سه نوع آسیب می‌تواند، پیدا کند که شامل؛ غنا، نوح (نوحه) و رهبانیه است.

«عبدالباسط محمد عبدالصمد» قاری مشهور جهان اسلام

وی این چنین توضیح داد: یک نوع ترجیع انحرافی، ترجیع غنا است که مخصوص مجالس لهو و لعب است و نوع دوم سبک نوحه و عزاداری است که این هم در شأن قرآن نیست و نوع سوم، سبک رهبانیت و کلیسایی است و در ادامه حدیث آمده است که آن‌هایی که برای قرائت قرآن از این سبک‌ها تبعیت می‌کنند و آن‌هایی که از استماع این نوع تلاوت‌ها شاد می‌شوند، هر دو گروه قلبشان سخت شده است.

این کارشناس قرآنی تصریح کرد: با وجود این‌که بحث تلاوت و لحن قرآن تکامل طبیعی‌اش را پیدا کرد، اما به تدریج آسیب‌های قرائت خود را نشان داد و امروزه برخی از استادان این نوع آسیب‌ها را به عنوان امتیازات قرائت برخی قراء برمی‌شمارند و حتی این تلاوت‌ها پخش نیز می‌شود.

وی ادامه داد: این سه نوع آسیب را علماء قرائت به سه دسته تقسیم کرده‌اند، تطریب که خواندن قرآن به صورت طرب‌انگیز است، ترعید به نحوی است که قاری صدایش حالت رعد و برق و لرزان پیدا می‌کند، مثل فردی که از شدت سرما صدای او می‌لرزد، البته این با بحث تحریر اشتباه نشود، بلکه این قراء صدای خود را به حدی به لرزه در می‌آورند، مانند فردی که از شدت درد صدایش می‌لرزد.

این مدرس قرآن ادامه داد: و دسته سوم ترقیص، یعنی خواننده، فرد شنونده را می‌خواهد به رقص در بیاورد، ضرب آهنگ‌دار و ریتمیک است به این نحو که روی سکون‌ها تأکید می‌شود و یا کشیدن سکون که معادل انخفاض است به صورتی است که ناگهان خواننده حرکت بعدی را اداء می‌کند، در حال حاضر گرفتار این آسیب‌‌ها هستیم و علماء قرائت قرآن قراء را از این شیوه‌ها بر حذر داشته‌اند.

سلیمی، پیشکسوت قرآنی:

نغمات دل‌آویز عبدالباسط، حتی بسیاری از پیروان سایر ادیان را با ایشان آشنا کرد، خاطره تلاوت‌های او که در یک مقطع در لوس‌آنجلس شش نفر و در اوگاندا ۹۲ نفر پس از تلاوت قرآن به دین اسلام مشرف شدند، هنوز در اذهان زنده است

وی بررسی این آسیب‌ها را بسیار گسترده دانست و گفت: تلاوت‌های عبدالباسط دور از این نوع آسیب‌های سه‌گانه، غنا، نوحه و رهبانیت است و به هیچ وجه در تلاوت‌هایش شنیده نمی‌شود، از شکل‌های مختلف ترعید مثل لرزاندن صدا، حتی کشیدن بیش از حد صداهای مدی و کوتاه؛ حتی آسیب ترقیص که صداهای کوتاه را می‌کشند و مد‌ می‌دهند که حالت آوازگونه پیدا می‌کند، اثری از این آسیب‌ها در تلاوت‌های عبدالباسط شنیده نمی‌شود.

موسوی با اشاره به ‌این‌که دور بودن از این آسیب‌ها، ویژگی‌ است که در قراء عصر طلایی و هم دوره عبدالباسط هست، گفت: اما عبدالباسط در دور بودن از این آسیب‌ها در اوج قرار دارد، اما نسل بعدی قراء مصری، احساس کردند که آهنگ را قراء قبلی به اتمام رسانده‌اند و چیزی برای نسل‌های بعدی قراء باقی نمانده است، می‌خواستند، کاری نو را به هر نحوی که شده، حتی به شیوه‌های غلط انجام دهند و مطرح شوند و ویژگی‌های ترعید، ترقیص و تطریب را در قرائت‌های این قراء می‌توان شنید.

وی یادآور شد: قراء نسل جدید ایرانی نیز دچار این آسیب‌ها شده‌اند، ویژگی عبدالباسط و قراء سبعه، مانند محمد‌صدیق منشاوی، محمد رفعت و عبدالفتاح شعشاعی تلاوت‌های محکم و استخوان‌داری هستند که این تلاوت‌ها متین و متقن است و عدم کشش صداهای کوتاه ویژگی مهم در عصر طلایی است، کشش و مکث‌های بی‌دلیل بر روی سکون و یا کوتاه کردن سکون و یا کشش بی‌جا بر روی صدای کوتاه و کشیده به خاطر لحن شنیده نمی‌شود و این آسیب‌ها در تلاوت‌های عبدالباسط در حد صفر است.

«عبدالباسط» در نمایش موسیقایی آیات قدرتمند عمل می‌کرد

در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» از قاریان ممتاز مصری، تأکید شد: «عبدالباسط» در نمایش موسیقایی آیات با طی مسیری متقن و بهره‌مند‌ از نغمات اصیل عرب قدرتمند عمل می‌کرد.

نشست تخصصی تحلیل تلاوت‌های قرآن «عبدالباسط محمد عبدالصمد»

به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در بخش‌های پیشین نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» که با حضور «عباس سلیمی» و «سیدمحسن موسوی‌بلده» از پیشکسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم در ایکنا برگزار ‌شد، با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی این قاری قرآن، تأکید شد: تلاوت‌های «عبدالباسط» از هر گونه آسیب‌های قرائت قرآن به دور است. 

در ادامه این نشست، تلاوت سوره مبارکه حشر با صدای این استاد قرآنی پخش شد، سپس سلیمی پیشکسوت قرآنی، خواستار شد تا نشستی ویژه، به منظور طرح آسیب‌هایی که امکان رخ دادن آن در قرائت قرآن وجود دارد ــ البته بدون نام بردن از قراء ــ برپا شود و ویژگی‌های قرائت شایسته کتاب خدا معرفی و علل اصلی جاودانگی و ماندگاری تلاوت‌های قرآن قاریانی، همانند عبدالباسط بررسی شود.

وی افزود: وقتی از طارق فرزند عبدالباسط محمد عبدالصمد، رمز جاودانه ماندن صدای پدرش را جویا شدند او به سه نکته کوتاه اشاره کرد، پدرم، قرآن را با جان و دل تلاوت می‌کرد، قرآن را خالص برای خدا می‌خواند و تقوای الهی را مراعات می‌کرد.

«محمد‌کاظم محمد‌زاده» پیشکسوت قرآنی:

با وجود این‌که بسیاری از قاریان در دنیا دارای تلاوت‌هایی ماندگار هستند، اما معدل تلاوت‌های عبدالباسط از همه بالاتر است و تا به امروز فردی نتواسته است جای ایشان را بگیرد

با برقراری ارتباطی تلفنی با «طارق عبدالباسط» وی در گفت‌وگو با ایکنا با بیان این‌که این استاد در نمایش موسیقایی آیات قدرتمند عمل می‌کرد، گفت: امتیاز عبدالباسط نسبت به سایر قاریان نفس طولانی، به تصویر کشیدن زیبای آیات قرآن، صدای زیبا، حسن اداء و رعایت کامل تجوید است، استاد با ویژگی نفس طولانی به ویژه در سوره‌های بلندی که مناظر قرآنی را برای شنونده ترسیم می‌کند بر دیگر قاریان برتری دارد.

در ادامه این نشست، پورزرگری اظهار کرد: خبر فوت عبدالباسط برای من که از کودکی قرآن را با صدای ایشان شناختم و یاد گرفتم بسیار سنگین بود، هر موقع صدای ایشان را می‌شنوم، حس غریبی به من دست می‌دهد، عبدالباسط سال ۱۳۶۷ هجری شمسی فوت کرد و آن سال بزرگداشتی از سوی جامعه قرآنی استان تهران در مسجد ‌الجواد (ع) تهران برگزار شد که استادان پورفرزیب (مولایی) و اربابی نیز حضور داشتند.

این قاری بین‌المللی با اشاره به‌ این‌که جامعه قاریان قرآن از هر مذهبی باشند، علاقه خاصی برای یکدیگر قائل هستند، بیان کرد: حدود ۱۸ ساله بودم، علاقه‌ام به عبدالباسط مرا به این بزرگداشت و محفل قرآنی سوق داد، افرادی در این محفل حضور داشتند که به لحن این استاد می‌خواندند، استاد اربابی مرا به استاد پورفرزیب معرفی کرد و پیشنهاد داد تا من نیز به سبک عبدالباسط تلاوت داشته باشم.

وی تصریح: عبدالباسط با ویژگی‌های صوتی خاص خودش، فضایی نوین را برای تلاوت‌هایش ایجاد کرد در زمانی که قراء دیگری هم قرائت می‌کردند و فضای خوانندگی هم در زمینه غیر قرآنی فراوان بود، اما ایشان هیچ‌گاه از آن مسیری که برای خود تعیین کرده بود، خارج نشد و به جو‌گرفتگی دچار نشد و در تلاوت‌هایش از یک روال متقن و مشخص و با استفاده از نغمات اصیل عرب بهره می‌برد و حتی از گوشه‌های موسیقی نیز استفاده نمی‌کرد و شاید از یکی دو تا از نغمات عرب مانند، نهاوند و سه‌گاه در موارد معدود بهره می‌برد.

«عبدالباسط محمد عبدالصمد» قاری مشهور جهان اسلام

این داور قرآنی با اشاره به این‌که روح و فضای کامل در تلاوت‌های عبدالباسط وجود داشت، گفت: ایشان حتی از جواب جواب هم استفاده نکرد و این نکته‌ای است که نشان می‌دهد، وی به تقوای در قرائت بسیار مقید بود و در باب فصاحت و حسن اداء تلاوت و تجوید از تمام توان خود استفاده می‌کرد تا کلام خداوند را صحیح و رسا به گوش مستمع برساند و الحان را با توجه به معانی انتخاب می‌کرد.

وی عنوان کرد: شاید این تصور شکل گرفته باشد که افرادی بیشتر به دنبال فضای موسیقایی در تلاوت‌شان هستند که در پی تصویرگری آیات باشند، اما به طور حتم تصویر‌گری و صورت‌گری در بسیاری از تلاوت‌های عبدالباسط، مانند تلاوت‌ جاودانه او از سوره‌های حشر و مریم به روشنی قابل شهود است و نوع انتخاب آیات با در نظر گرفتن مکان تلاوت قرآن، یک تناسبی را با محفل و مناسبت روز داشته است، حتی زمانی که در بارگاه امامان کاظم و جواد (ع) تلاوت می‌کرد، در پایان تلاوت‌اش، آیات پایانی سوره فجر را قرائت می‌کند.

پورزرگری درباره توسل عبدالباسط به اهل‌ بیت (ع) چنین گفت: ایشان رسمی داشت که هر روز صبح دو رکعت نماز به سیده‌ زینب و دو رکعت نماز به حضرت امام حسین (ع) هدیه می‌کرد و این توجه ایشان را به افرادی که در پیشگاه خداوند وجیه و دارای ارزش و اهمیت هستند، می‌رساند و این مطلب حاکی است که صرف‌نظر از توانمندی در قرائت، وی از غرور به دور بود و تقوای روح، خضوع و خشوع و به ویژه مردم‌داری ایشان عاملی شد که همه ملت‌ها از صدای او لذت ببرند.

طارق عبدالباسط:

عبدالباسط با صدای زیبا، حسن اداء و رعایت کامل تجوید و نفس طولانی به ویژه در سوره‌های بلندی که مناظر قرآنی را برای شنونده ترسیم می‌کند بر دیگر قاریان برتری دارد

وی عنوان کرد: یک زن و شوهر هندی که علاقه فراوانی به عبدالباسط داشتند، منزل ایشان را در قاهره پیدا می‌کنند، استاد آن‌ها را به منزل خود دعوت می‌کند و تلاوت اختصاصی برای آن‌ها انجام می‌دهد که بسیار زیباست در عین این‌که این تلاوت در منزل ایشان و تنها در حضور دو نفر قرائت شده است، اما عبدالباسط تمام آن حس و حالی که باید در یک جلسه‌ قرآن با تعداد فراوان مستمع ایجاد شود، دارد چون ایشان برای خداوند قرائت می‌کرد و تعداد افراد حاضر در مجلس برای او ارزش نداشته است، این تلاوت‌ و بسیاری دیگر از تلاوت‌های عبدالباسط که در مکان‌های مختلف قرائت شده، توسط یک اروپایی جمع‌آوری شده است.

پورزرگری اظهار کرد: توصیه من به دوستانی که در ابتدای شروع فن قرائت قرآن هستند، این است که اگر می‌خواهند قرآن را خوب تلاوت کنند، این سو و آن سو نروند، هیچ‌جا بهتر از نغمات عبدالباسط نیست و پایه قرائت قرآن خود را با نوای عبدالباسط محکم کنند و حسن اداء و صحت قرائت را بر این مبنا شروع کنند و این‌گونه تلاوت‌ آن‌ها دست‌خوش ضعف در حسن اداء نخواهد شد.

در ادامه این نشست، گفت‌و‌گوی تلفنی ایکنا با «محمدکاظم محمدزاده» پخش شد که وی با اشاره به این‌که فن قرائت قرآن این استاد شهیر مصری کلاسیک است، گفت: در مقایسه با سایر قراء هم‌عصر او در مصر، تلاوت‌هایش کامل و جامع است و فن تلاوت‌های استاد عبدالباسط را عموم مردم به خوبی می‌فهمند.

وی اظهار کرد: صوت ایشان را می‌توان اطلع من الشمس نامید و صوت او رسا و شفاف و صدایی به طور کامل حساب شده و همه‌پسند است به صورتی که شنیده‌ شده که فقط در یکی از مجالس تلاوت قرآن ایشان بیش از ۱۰ نفر به دین اسلام مشرف می‌شوند.

محمد‌زاده در پاسخ به این پرسش که کدام قراء سبک تلاوت‌های عبدالباسط را دنبال می‌کنند؟ گفت: با وجود این‌که بسیاری از قاریان در دنیا دارای تلاوت‌هایی ماندگار هستند، اما معدل تلاوت‌های عبدالباسط از همه بالاتر است و تا به امروز فردی نتواسته است جای ایشان را بگیرد.

در ادامه برپایی نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» موسوی‌بلده عنوان کرد: بزرگان ما فرمودند، سعی کنید، پخته شوید تا داغ شوید، هر چیزی که پخته شود، دیگر خام نمی‌شود و قراء بابد به گونه‌ای تلاوت کنند که مخاطب پخته شود تا داغ شود، در تلاوت قاریانی داریم که در مجلس تشویق و فریاد همه حضار را در می‌آورند، ولی این شوق و ذوق پس از گذشت نیم ساعت تمام می‌شود، عبدالباسط از معدود قاریانی است که به جایی که شنونده را داغ کند، می‌پزد.

وی ادامه داد: قرآن و عترت (ع) همیشه در کنار یکدیگر بودند و تنها پیامبر (ص) آ‌ن‌ها را در کنار هم قرار نداده است و از ابتدا این دو با هم بوده‌اند و از یکدیگر جداشدنی نیستند و در تلاوت قرآن از توجه بر اهل‌بیت (ع) نمی‌توان، جدا بود و تلاوت‌کننده قرآنی که این دو را جدای از یکدیگر در نظر می‌گیرد، معلوم نیست قرآن خواندنش، چقدر قرآن خواندن است، در زمان تلاوت قرآن، اگر محبت به اهل‌بیت (ع) وجود داشته باشد، آن تلاوت ماندنی می‌شود.

موسوی در پایان یادآور شد: تلاوتی که با نمک اهل ‌بیت (ع) مخلوط شده باشد، ماندگار است، مانند تلاوتی که استاد «محمد لیثی» از سوره آل‌عمران در دانشگاه علوم و فنون فارابی ارائه کرده است که قبل از آغاز تلاوت قرآن، ذکری از فضایل اهل‌ بیت (ع) دارد که عاملی می‌شود که تلاوتش همراه با حزن باشد و در ابتدای قرائتش با صدایی بغض‌آلود تلاوت خود را آغاز می‌کند که این تلاوت است که در میان سایر تلاوت‌هایش ماندگار می‌شود. 

طارق عبدالباسط: اسلوب سهل ممتنع عبدالباسط، باعث جذب شنونده می‌شود

سبک تلاوتی شیخ عبدالباسط در تلاوت قرآن کریم سبک سهل الممتنع است، ایشان با استفاده از موهبت‌های صوتی که خداوند به وی بخشیده، قرآن را به طور کاملاً طبیعی و بدون تکلف و افراط در احکام، تلاوت می‌کرد و همین باعث جذب شنونده و نفوذ قرائت در دل وی می‌شد.

«طارق عبدالباسط» فرزند «عبدالباسط عبدالصمد»، در نشست واکاوی ابعاد فنی تلاوت‌های قرآن استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» که با حضور اساتید «عباس سلیمی» و «سیدمحسن موسوی‌بلده» از پیشکسوتان قرآنی و «محمدرضا پورزرگری» قاری بین‌المللی قرآن کریم و جمعی از علاقمندان به قرآن کریم در محل سالن همایش‌های خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) برگزار ‌شد، در گفت‌وگوی تلفنی با این خبرگزاری با تأکید بر این‌که استاد عبد الباسط محمد عبد الصمد از قاریان قبل از خود تقلید نکرده‌، در مورد ابعاد فنی و ویژگی‌های قرائتی مرحوم شیخ عبدالباسط گفت: برجستگی این استاد بزرگ در تلاوت قرآن به دلیل اسلوب ویژه‌اش است؛ اسلوب تلاوت جذاب شیخ عبدالباسط موهبتی الهی بود و ایشان مقامات موسیقایی را به صورت آکادمیک نخوانده‌ است.

وی در ادامه با تأکید بر تأثیر خاص صدای استاد بر روی شنونده، تصریح کرد: وی در نمایش موسیقایی آیات قدرتمند عمل می‌کرد، به ویژه در آیاتی که از عذاب جهنم و جهنمیان و همچنین آیاتی که از جنات نعیم و بهره‌مندان از نعمت‌های آن سخن می‌گویند، وی با قدرت و تسلط بر موسیقی و الحان در به نمایش آوردن آن، شنونده را در وضعیت توصیفی قرار می‌داد، گویی که تمام آن تصاویر را با چشم خود مشاهده می‌کند.

استاد عبدالباسط در سوره‌های بلندی که مناظر قرآنی را برای شنونده ترسیم می‌کند، برتر از قاریان دیگر است

این قاری ممتاز مصری در توضیح برجستگی فردی و شخصی تلاوت مرحوم شیخ عبدالباسط عبدالصمد عنوان کرد: امتیاز مرحوم عبدالباسط نسبت به سایر قاریان «نفس طولانی»، «به تصویر کشیدن زیبای آیات قرآن»، «صدای زیبا»، «حسن اداء» و «رعایت کامل تجوید» است، استاد با ویژگی «نفس طولانی» مخصوصاً در سوره‌های بلندی که مناظر قرآنی را برای شنونده ترسیم می‌کند بر دیگر قاریان برتری دارد.

طارق عبدالباسط با اشاره به این‌که صدای زیبا نیز از ویژگی‌های منحصر به فرد استاد عبدالباسط است، گفت: ایشان در تلاوت‌های خویش تقوای الهی را مد نظر داشت گویی که در هنگام تلاوت قرآن کریم با خداوند سخن می‌گفت.

فرزند مرحوم استاد عبدالباسط عبدالصمد در ادامه در مورد تقلید از سبک تلاوت استاد و برجسته‌ترین مقلدان ایشان عنوان کرد: با توجه به اسلوب برجسته و مدرسه تلاوت منحصر به فرد شیخ عبدالباسط، بعد از ایشان نسل‌هایی از قاریان قرآن در سراسر جهان اسلام به تقلید از سبک روان قرائتی ایشان پرداختند، سبکی که در دل شنونده نفوذ می‌کند و از جمله برجسته‌ترین مقلدین شیخ عبدالباسط می‌توان به مرحوم «شیخ علی السویسی» و «شیخ البحیری» اشاره کرد.

طارق عبدالصمد:

استاد عبدالباسط در نمایش موسیقایی آیات قدرتمند عمل می‌کرد، به ویژه در آیاتی که از عذاب جهنم و همچنین آیاتی که از جنات نعیم و بهره‌مندان از نعمت‌های آن سخن می‌گویند، وی با قدرت و تسلط بر موسیقی و الحان در به نمایش آوردن آن شنونده را در آن وضعیت توصیفی قرار می‌داد

این قاری ممتاز مصری با بیان این‌که خاطرات قرآنی ایشان زیاد است، به ذکر نمونه‌ای از خاطرات مرحوم پدرش پرداخت و یادآور شد: پادشاهان و رؤسای حکومت‌های مختلف از استاد عبدالباسط برای احیای شب‌های قرآنی در روزهای ویژه و مناسبت‌های خاص همچون شب‌های ماه مبارک رمضان و شب معراج حضرت رسول(ص) و ایام حج دعوت می‌کردند و به تکریم و بزرگداشت ایشان می‌پرداختند و همچنین انواع مدال‌ها از طرف حکومت‌های مختلف به ایشان اعطا شده است و از مهم‌ترین خاطره‌های قرآنی مرحوم پدرمان، دعوت پادشاه مغرب «ملک محمد پنجم» از ایشان برای اقامت در کشور مراکش و اعطای ملیت مراکشی به ایشان است که مرحوم پدرم با قدردانی از این پیشنهاد، دعوت ایشان را رد نمود و ملک محمد تا آخر عمر همیشه سراغ حال پدرم را می‌گرفت و از دیگر خاطرات قرآنی ماندگار، استقبال رئیس جمهور فقید پاکستان «ضیاء الحق» از ایشان در فرودگاه «اسلام آباد» است و این نمونه‌ای از تکریم اهل قرآن در حق پدرم بود.

طارق عبدالباسط در پایان با بیان این‌که بزرگداشت قاریان قرآن کریم در تقویت مفاهیم قرآنی در جامعه‌های اسلامی تأثیر بسیاری دارد، اظهار کرد: طبق حدیث حضرت رسول اکرم(ص)، تکریم اهل قرآن، تکریم خداوند تبارک و تعالی است و هنگامی که دولت‌‌های اسلامی به تجلیل از قاریان و اهل قرآن بپردازند و در مناسبت‌های مختلف دینی، مراسم قرآنی را برگزار می‌کنند و نام قاریان قرآن را در آن‌ها بزرگ دارند، باعث ایجاد انگیزه‌ای برای نسل‌های مسلمان است که پای در میدانی نهند که قاریان قرآن در آن نهاده‌، تا به آن تکریم دست یابند.

وی در پایان از برگزارکنندگان این نشست که به تکریم و نکوداشت یاد و نام مرحوم شیخ عبدالباسط برخاسته‌اند، تشکر و قدردانی کرد.

معرفی طارق عبدالباسط فرزند مرحوم عبدالباسط عبدالصمد

«طارق عبدالباسط» فرزند شیخ عبدالباسط عبدالصمد قاری ممتاز مصری است، وی متولد ۱۹۵۹ شهر قاهره، حافظ قرآن، دارای لیسانس حقوق و اجازه تجوید به روایت «حفص از عاصم» از دانشگاه الأزهر می‌باشد، طارق عبدالباسط دو سال پیش برای شرکت در مسابقات قرآن دبی شرکت کرد، وی همچنین در سال ۱۹۹۵ در مسابقات قرآن کریم مالزی حضور داشت.

این قاری ممتاز مصری به عنوان نماینده وزارت اوقاف مصر برای احیای شب‌های ماه مبارک رمضان در مراکز اسلامی بلژیک، هلند و آمستردام حضور یافته است و سال گذشته به دعوت کشورهای جنوب آفریقا در مراسم‌های مختلف دینی شرکت کرد، وی ترتیل قرآن را به دو روایت حفص از عاصم و «قالون از نافع المدنی» ضبط کرده‌ و همچنین دارای قرائت‌های متفرقی از قرآن با تجوید کامل است

واکاوی شیوه‌های استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» در تلاوت قرآن

عبدالباسط» نه تنها تا این زمان محبوبترین قاری جهان اسلام به شمار می‌رود، بلکه به عقیده عموم کارشناسان، در آینده نیز بعید است به این زودی‌ها کسی در زمینه قرائت قرآن به عمق و گستردگی محبوبیت و مقبولیت عبدالباسط و شهرت جهانی وی برسد.

بیش از نیم قرن است که آوایی حزین، ملیح و دلنشین به گوش جان عاشقان قرآن نشسته و دل و روحشان را شیفته خود ساخته است، آوایی ملکوتی که از دهان محبوب‌ترین قاری قرآن در پنجاه سال اخیر، خارج شده است و این آوای آسمانی متعلق به کسی نیست جز یکی از نوادر عالم قرائت یعنی مرحوم استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد».

عبدالباسط نه تنها تا این زمان محبوبترین قاری به شمار می‌رود بلکه به عقیده عموم کارشناسان، در آینده نیز بعید است به این زودی‌ها کسی در زمینه قرائت قرآن به عمق و گستردگی محبوبیت و مقبولیت عبدالباسط و شهرت جهانی وی برسد.

حتی افراد لاابالی در جهان اسلام که به هیچ وجه با قرآن و قرائت آن نیز سروکاری ندارد نام عبدالباسط را می‌دانند و وی را به عنوان معروف‌ترین قاری می‌شناسند و این محبوبیت و نفوذ در قلب‌ها نیست مگر در اثر خواندن قرآن از روی خلوص نیت و برای رضای خدا.

جالب آن‌که سفارش استاد عبدالباسط محمد عبدالصمد به دیگر قاریان نیز همین است، او در این زمینه به قاریان می‌گوید:«به قاریان قرآن سفارش می‌کنم به قصد رضای خداوند و از صمیم قلب، قرآن بخوانند تا در قلوب مردم نفوذ کند».

صوت بی‌نظیر

شاید بهتر این بود که برای تحلیل تلاوت‌های استاد عبدالباسط ابتدا به تجوید و مسائلی از این دست بپردازیم ولی مگر می‌توان به سراغ عبدالباسط رفت و بیش از همه به صدای بی‌نظیر او توجه نکرد. صدای صاف، رسا، قوی، منعطف با تحریرهای فوق‌العاده زیبا و بم و زیرعالی و گرچه صدای عبدالباسط، صدایی نازک و زیر یا به اصطلاح تنور(Tenor) است اما در بم خوانی نیز صدای بم پخته‌ای دارد و در مجموع باید گفت صوت وی کم‌نظیر واز جهاتی بی‌نظیر است.

حنجره او در ردیف حنجره های«صاف و درخشان» قرار می‌گیرد و به معنای واقعی کلمه می‌توان او را صاحب «حنجره طلایی» نامید همچنان که وی به همین نام نیز معروف شده است، لازم به ذکر است از آن‌جا که صدای عبدالباسط بسیار زیر و نازک است معمولاً تقلید از قرائت‌های وی به خردسالان و کودکانی که می‌خواهند کار قرائت را آغاز کنند پیشنهاد می‌شود البته کسانی‌که در سنین بالاتر از خردسالی و کودکی قرار دارند ولی صدای نازکی دارند نیز می‌توانند به تقلید از قرائت وی بپردازند.

نفس طولانی

نفس از جمله عوامل بسیار تأثیرگذار بر روند قرائت است، قاری برخوردار از نفس زیاد به راحتی لحن مورد نظرش را انتخاب می‌کند و آن‌ها را تا انتها و بدون هیچ نگرانی از کم آمدن نفس به اجرا درمی‌آورد، همچنین از نظر رعایت «وقف و ابتدا» نیز با مشکلی روبرو نیست و فقط کافی است محل وقف را به درستی تشخیص دهد و آن‌گاه خواندن خود را تا آن محل مناسب برای وقف، ادامه دهد و در آن‌جا توقف کند.

«عبدالباسط» قاری با شهرت جهانی

حتی افراد لاابالی در جهان اسلام که به هیچ وجه با قرآن و قرائت آن نیز سروکاری ندارد نام عبدالباسط را می‌دانند و وی را به عنوان معروف‌ترین قاری می‌شناسند و این محبوبیت و نفوذ در قلب‌ها نیست مگر در اثر خواندن قرآن از روی خلوص نیت و برای رضای خدا

همچنین قاری برخوردار از نفس طولانی به دلیل این‌که مشکلی از لحاظ کمبود نفس ندارد در در تلاوت قرآن دچار دستپاچگی نمی‌شود و با طمأنینه بیشتری قرائت می‌کند، لذا می‌تواند حروف را دقیقتر اداء کرده و به‌طور کلی قواعد تجویدی را بهتر اجرا کند.

پس از این مقدمه باید بگوییم از جمله الطاف الهی در حق عبدالباسط محمد عبدالصمد، نفس طولانی اوست که با استفاده از آن گاهی چند خط را با یک نفس قرائت کرده و لحنی زیبا و ماندگار را خلق می‌کند، لحنی که با معانی آیات، هماهنگ بوده و در رساندن معنا بسیار مؤثر است.

یکی از سفرهای استاد عبدالباسط به کشور عراق و شهر کاظمین بوده است، این سفر در سال ۱۳۳۰ هجری شمسی انجام شده و عبدالباسط در آن زمان حدوداً ۲۴ سال سن داشته است، او به همراه «عبدالفتاح شعشاعی»، «ابراهیم شعشاعی» و «ابوالعینین شعیشع» به مدت سه روز در صحن مطهر امامین کاظمین(ع) به تلاوت قرآن می‌پرداخت.

حاضران در آن جلسات می‌گویند در یکی از این تلاوت‌ها، استاد عبدالباسط آیه نور (سوره نور، آیه۳۵) که در حدود پنج خط است را با یک نفس قرائت کرد که حیرت و شگفتی حاضران را در پی داشته و همگان را به تشویق فوق‌العاده‌ای واداشت.

البته در این‌جا ذکر یک نکته ضروری است که اگر چه در حالت طبیعی خواندن تمام آیه «نور» با یک نفس، برای نگارنده این نوشتار نیز تا حدود زیادی عجیب و یا شاید غیرممکن به نظر آید ولی از آن‌جا که ما درباره نابغه‌ای چون عبدالباسط ـ آن هم در اوج جوانیش ـ سخن می‌گوییم و این خاطره هم به وسیله جمع کثیری نقل شده است پذیرش آن برای انسان آسان می‌شود. 

راز ماندگاری تلاوت‌های «عبدالباسط» در چیست؟

قاریان و کارشناسان قرآنی کشورمان نیز نظرات متفاوتی را درباره فن و هنر عبدالباسط در تلاوت قرآن کریم ارائه می‌دهند و همه این نظرات هم مؤید این مطلب است که قرائت استاد عبدالباسط از چنان جذابیتی برخوردار است که به طور معمول اکثر مردم عامه با نواهای ملکوتی استاد مأنوس هستند، اما سئوال اینجا است که راز ماندگاری تلاوت‌های عبدالباسط در چیست؟

«مهدی دغاغله» کارشناس قرآنی و سرپرست گروه تواشیح ثقلین اهواز در گفت‌و‌گو با ایکنا با اشاره به جذاب بودن تلاوت‌های عبدالباسط می‌گوید: زیبایی که در تلاوت قرآن این قاری وجود دارد بی‌حد و مرز است چرا که قرائتش در عین زیبایی، ساده و خالی از پیچیدگی است.

دغاغله اعتقاد دارد که جذابیت قرائت عبدالباسط به علت زیبایی جنس صدا و صوتش است، وی آهنگ‌ها و نغمات ساده را به کار می‌برد و همین موضوع باعث شده تا طیف افراد غیرآشنا به فنون قرائت تا استادان قرائت، مجذوب شیوه و نوع قرائت عبدالباسط شوند.

دغاغله می‌افزاید: عبدالباسط به خاطر نوع قرائتش بین مردم یک شخصیت عمومی پیدا کرده و نامش مقارن قرآن شده است اگر چه افراد به‌نام، مشهور و صاحب سبکی در قرائت قرآن کریم وجود دارند اما عبدالباسط به خاطر نوع تلاوت زیبایش برای تمام مسلمانان آشنا است.

«غلامرضا شاه‌میوه» داور بین‌المللی قرآن و سرپرست گروه تواشیح «کوثر» اصفهان نیز درباره این موضوع با دغاغله هم‌عقیده است: عبدالباسط به عنوان یک شخصیت قرآنی و جهانی که هیچ یک از قراء دنیا از نظر مردمی و بین‌المللی بودن به وی نمی‌رسند، مطرح است.

شاه‌میوه می‌افزاید: تلاوت استاد عبدالباسط توانسته است در میان مسلمانان دنیا جای باز کند و با وجود این‌که سال‌ها است از مرگ ایشان می‌گذرد هنوز هم پرطرف‌دارترین نوارهای تلاوت، تلاوت‌های ایشان است.

شاه‌میوه با اشاره به دلایل پرطرف‌دار بودن تلاوت‌های استاد عبدالباسط می‌گوید: یکی از دلایل به صدای زیبای استاد باز می‌گردد، عبدالباسط از صدای ویژه و خاصی برخوردار است که مشابه این صدا در دنیا وجود ندارد، صدای وی با طنینی خوش‌ و زنگ‌دار به عمق قلب‌های افراد نفوذ می‌کند و این مطلب یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های تلاوت‌های استاد عبدالباسط است.

سرپرست گروه تواشیح «کوثر» اصفهان معتقد است که اجرای نغمات ساده و مردمی یکی دیگر از ویژگی‌های تلاوت استاد است چرا که برخی از قراء از ملودی‌ها و آهنگ‌های پیچیده‌تری استفاده می‌کنند و مردم عادی نمی‌توانند ارتباط مناسبی با آن برقرار کنند.

شاه‌میوه می‌گوید: ویژگی دیگر استاد عبدالباسط استفاده از الحان ساده و قابل فهم‌ در تلاوت‌هایش است به همین دلیل مردم با تلاوت‌های این استاد ارتباط بیشتری برقرار کرده‌اند، عبدالباسط همچنین می‌توانست قطعات بلندی از آیات را با یک نفس بخواند، در واقع می‌توان گفت که طولانی خواندن آیات قرآن برای عوام یک ویژگی محسوب می‌شود و این موارد یکی دیگر از دلایل پرطرف‌دار بودن تلاوت‌های استاد در میان عامه مردم است.

«محمدرضا پورزگری» کارشناس و قاری بین‌المللی قرآن کریم کشورمان نیز در گفت‌گو با ایکنا درباره عبدالباسط این‌چنین می‌گوید: یکی از ویژگی‌های استاد عبدالباسط حنجره طلایی و تلاوت بسیار زیبا و جذاب این استاد بوده است، نفس طولانی، صدای جذاب و استفاده از الحان و نغمات موزون به همراه ارتفاع صوتی بسیار خوب و ممتاز باعث شده است که این استاد در زمره قاریان مشهور جهان اسلام قرار گیرد.

پورزرگری معتقد است: شاید در عصری که استاد عبدالباسط تلاوت می‌کرد استادان دیگری بودند که از نظر فن قرائت، بر ایشان ارجحیت داشتند اما شهرت استاد عبدالباسط در میان عوام و خواص مثال‌زدنی بوده است و باید استاد عبدالباسط را به عنوان یک قاری استثنائی دانست و مابقی قراء را با هم و در یک رده سنجید.

این قاری جوان و بین‌المللی کشورمان می‌افزاید: لحن استاد عبدالباسط در قرائت با توجه به ویژگی‌های صوتی وی از جمله ارتفاع، قدرت، زیبایی، طنین و رسایی صدای وی و باتوجه به تسلط بر فصاحت بیان و تجوید سبب شد تلاوتش در همه دل‌ها نفوذ کند.

«عبدالباسط» به تمام معنا یک قاری قرآن بود

اما نباید فراموش کرد که علاوه بر تسلط بر فن تلاوت قرآن کریم عبدالباسط ویژگی‌های دیگری نیز داشت که وی را به محبوبترین قاری جهان اسلام مبدل کرد، آری عبدالباسط به تمام معنا یک قاری قرآن بود و علاوه بر رفتار حرفه‌ای در تلاوت قرآن خلق و خویش نیز مزین به تعالیم آیات قرآن بود.

سید «محسن موسوی بلده» کارشناس و پیشکسوت قرآنی کشورمان در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به تقوای استاد عبدالباسط در تلاوت قرآن می‌گوید: عبدالباسط در قرائت تقوا داشت و تقوای قرائت او، هم در بحث فنی بوده و هم در بحث معنوی، تدبر در قرآن شاهدی بر وجود تقوای معنوی این استاد، همچنین رعایت قواعد تجوید در قرائت او نمایانگر تقوای فنی او است.

وی می‌افزاید: از نظر فنی هرچه درباره عبدالباسط بگویم کم است، استاد «مطهری» درباره قرائت او فرموده بود که هنگامی‌ که عبدالباسط قرائت می‌کند شنونده احساس می‌کند که آیات قرآن همین حالا نازل شده است.

این پیشکسوت و داور بین‌المللی قرآن کریم کشورمان معتقد است: با وجود این‌که در دنیا استادان بزرگ‌تر از عبدالباسط هم بوده‌اند، اما مسلمانان قرآن را با تلاوت عبدالباسط می‌شناسند و این نمایانگر احاطه جهانی او است.

«غلامرضا شاه‌میوه» داور بین‌المللی قرآن کریم نیز در این‌باره می‌گوید: راز ماندگاری تلاوت‌های استاد عبدالباسط به روحیات و خلق ایشان باز می‌گردد، به هر حال کسی که نتواند ارتباط خوبی با معنویات برقرار کند نمی‌تواند قلوب مردم را تسخیر کند بنابراین راز ماندگاری تلاوت‌های استاد را باید در این قضیه دنبال کرد.

سرپرست گروه تواشیح «کوثر» اصفهان می‌افزاید: اعتقاد استاد عبدالباسط به باورهای اسلامی باعث شده بود که تلاوت ایشان بر مردم تأثیر بیشتری داشته باشد و این نکته‌ای است که نباید به سادگی از آن گذشت.

«مهدی دغاغله» کارشناس قرآنی و سرپرست گروه تواشیح «ثقلین» اهواز نیز درباره بعد معنوی شخصیت استاد عبدالباسط می‌گوید: این استاد هر وقت اقدام به تلاوت قرآن کریم می‌کرد اول وضو می‌گرفت و دو رکعت نماز می‌خواند و سپس شروع به تلاوت قرآن کریم می‌کرد.

دغاغله می‌افزاید: از دیگر ویژگی‌های بارز و مهم این استاد، توجه ویژه و خاص وی به خانواده بود و به افراد فقیر و تنگدست کمک‌های مالی و معنوی می‌کرد همچنین دارای حسن خلق، اخلاق بسیار خوب و انسانی شوخ طبع بود.

سخن آخر

به هر روی سخن از عبدالباسط امری نیست که بتوان آن را در یک یادداشت و مقاله و گزارش گنجاند و حتی اگر بخواهیم درباره این قاری بزرگ جهان اسلام کتاب هم بنویسیم شاید در یک یا دو مجلد نتوان تمام ابعاد شخصیتی و فنی وی در امر تلاوت قرآن کریم را به رشته تحریر آورد، عبدالباسط به راستی که یک قاری عامل به دستوارت قرآن کریم بود و این رمز ماندگاری او در دل‌های دوستداران تلاوت‌هایش در اقصی نقاط دنیا است.

گزارش از: سید جاسم موسوی

منابع:

۱ ــ مصاحبه خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با کارشناسان و قاریان قرآن کشورمان از تاریخ چهارشنبه ۰۷ آذر ۱۳۸۶ لغایت شنبه ۱۰ آذر ۱۳۸۶٫

۲ ــ تلاوت‌های مجلسی استاد «عبدالباسط محمد عبدالصمد» 

لحن استاد «عبدالباسط» در عین سادگی، پیچیدگی‌های فنی بسیاری دارد

استاد «عبدالباسط»  لحن استاد «عبدالباسط» در عین سادگی ظاهری، پیچیدگی‌های فنی بسیاری برای متخصصان علم قرائت قرآن کریم دارد. «مجید باوردی» قاری و داور کشوری قرآن کریم، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان این مطلب گفت: صافی، قدرت و دل‌نشینی صدای استاد عبدالباسط و نیز حال و هوایی که وی در هنگام تلاوت قرآن کریم داشت، عوامل مهم ماندگاری این استاد در ذهن و دل مردم است. وی افزود: با وجود این‌که در میان عوام و افراد مبتدی در علم قرائت مشهور است که لحن استاد عبدالباسط ساده است ولی در واقع از نظراهل فن، متخصصان و کسانی که بحث علمی مطرح می‌کنند، لحن عبدالباسط پیچیده و دارای ظرایف بی‌شماری است.  قاری و داور کشوری قرآن کریم: با وجود این‌که در میان عوام و افراد مبتدی در علم قرائت مشهور است که لحن استاد عبدالباسط ساده است ولی در واقع از نظراهل فن، متخصصان و کسانی که بحث علمی مطرح می‌کنند، لحن عبدالباسط پیچیده و دارای ظرایف بی‌شماری است. باوردی با اشاره به شیوه تلاوت استادان بزرگ قرآن کریم، اظهار کرد: به نظر من زمانی که استادان بزرگی چون «مصطفی اسماعیل» قرآن را تلاوت می‌کنند اگر بتوان یک گوشه‌هایی از ظرایف آن‌را یاد گرفت می‌توان خیلی راحت در یک چارچوب مشخص تمام آن‌را دنبال کرد و آموزش دید. این استاد قرائت قرآن کریم تصریح کرد: درباره سبک تلاوت عبدالباسط نمی‌توان از قاعده بالا بهره برد چراکه تلاوت وی در عین سادگی، از نظر علم قرائت نکات پیچیده‌ای دارد که هر فرد ناآشنایی به آن پی نمی‌برد. وی یادآور شد: از زمانی که وارد علم قرائت شدم، نوارهای استاد عبدالباسط را گوش می‌کردم و می‌دیدم که با صدای شش‌دانگی که استاد داشت همه افراد مبتدی و غیرمبتدی از آن بهره می‌بردند. باوردی در پایان گفت: با توجه به شخصیت عبدالباسط و محبوبیت وی نزد مسلمانان خاطرات زیادی درباره این استاد قرائت قرآن کریم نقل می‌کنند که در مجموع از دل‌نشینی صدای عبدالباسط حکایت می‌کند.

 

 

فردی، قاری بین‌المللی: راز ماندگاری استاد عبدالباسط عامه‌‌پسند بودن تلاوت‌های ایشان است

راز ماندگاری استاد عبدالباسط، عامه‌پسند بودن تلاوت‌های ایشان است و اینکه بیشتر افراد صوت و لحن این استاد را می‌پسندند.

«حسین فردی» نفر اول بیست و چهارمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب اظهار کرد: بیشتر قاریان مصری دارای صدای معمولی هستند اما خداوند به استاد عبدالباسط یک صدای ملکوتی عنایت کرده بود.

وی افزود: استاد عبدالباسط از ابتدا صوت بسیار خوبی داشت و همین موضوع موجب مطرح شدن وی به عنوان یک قاری برجسته و دارای صدای دلنشین و گیرا در سطح کشورهای اسلامی شد.

فردی یادآور شد: قاریان بسیاری از لحاظ فنون و سبک قرائت نسبت به ایشان حرفه‌ای‌تر و دارای تبحر بیشتری هستند اما مانند استاد عبدالباسط بین مردم شناخته شده نیستند چراکه اکثر مردم در زمینه قرآن کریم تخصص و تبحر لازم را ندارند تا قرائت بهتر را تشخیص دهند و برداشت مردم از برتری ایشان نسبت به قاریان دیگر به دلیل صوت گیرا و زیبای این استاد است.

وی درباره ماند‌گارترین تلاوت‌های استاد عبدالباسط گفت: برترین و ماندگارترین تلاوت‌های استاد عبدالباسط قرائت سوره‌های حضرت مریم، تکویر و انفطار است و ایرانیان در مراسم عزاداری و ختم‌ یشتر از تلاوت دو سوره آخر استاد استفاده می‌کنند.

داور و قاری بین‌المللی قرآن کریم :

برترین و ماندگارترین تلاوت‌های استاد عبدالباسط قرائت سوره‌های حضرت مریم، تکویر و انفطار است

این قاری بین‌المللی با اشاره به این مطلب از شهید مطهری که «استاد عبدالباسط» به گونه‌ای به تلاوت آیات قرآن کریم می‌پردازد که گویا آیات از روز اول با همین لحن نازل شده» گفت: من از سن پایین با تقلید از سبک و شیوه قرائت استاد عبدالباسط به تلاوت ‌پرداختم.

وی در پایان در پاسخ به این پرسش که کدام تلاوت عبدالباسط را بیشتر می‌پسندید، تاکید کرد: تلاوت سوره مبارکه مریم توسط این استاد را بیش از هر قرائت او می‌پسندم و استاد عبدالباسط به طور موثق گفته‌اند که سوره مبارکه مریم را نمی‌تواند دوباره به زیبایی نخستین بار تلاوت کند.

راز ماندگاری عبدالباسط در این است که قرآن را برای قرآن می‌خواند

ماندگاری صدای عبدالباسط به این علت است که قرآن را برای قرآن می‌خواند و صدایش در خدمت مفاهیم و معانی آیات قرآن بود.

سرهنگ«حسن سلطان‌پناه» مسئول دارالقرآن ارتش در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان این مطلب گفت: آرامش همراه با صوت دلنشین و آسمانی از شاخصه‌های بارز این استاد بود، همچنین صوت او منطبق با معانی آیات و عجین‌شده با معانی قرآن بود.

وی در ادامه افزود: تسلط بسیار بالا در ادای مخارج و صفات حروف در تجوید کمتر قاری در اوج قرائت دیده می‌شود در صورتی که وی تمام مسائل تجوید را رعایت می‌کرد.

سلطان‌پناه در پاسخ به این پرسش که راز ماندگاری استاد عبدالباسط در چیست، عنوان کرد: وی آیات را منطبق با معنا می‌خواند و یکی دیگر از علل ماندگاری صدای وی این است که قرآن را برای قرآن می‌خواند.

قاری برجسته ارتش با اشاره به نهایت تسلط عبدالباسط به نغمات موسیقی، تصریح کرد: نفس‌ طولانی استاد عبدالباسط و خواندن در دستگاه‌های رست، صبا و حجاز از ویژگی‌های تلاوت ایشان است، عبدالباسط سوره‌های زیادی را قرائت کرده که در میان آن‌ها سوره‌های مبارکه حشر، تکویر، شمس، حمد، مریم و یوسف از بقیه بسیار زیباتر است.

سلطان‌پناه با اشاره به نوارهای آموزشی استاد عبدالباسط به شیوه تحقیق و ترتیل، گفت: بسیاری از تلاوت‌های عبدالباسط منحصر به فرد بود و شاید اگر خودش هم دوباره زنده شود نتواند مجددا به آن صورت تلاوت کند.

سرهنگ سلطان پناه:

نفس‌ طولانی استاد عبدالباسط و خواندن در دستگاه‌های رست، صبا و حجاز از ویژگی‌های تلاوت ایشان است.

مسئول دارالقرآن ارتش با اشاره به ملاقاتش با پسر عبدالباسط تصریح کرد: در پی ملاقات سال گذشته با «یاسر» فرزند عبدالباسط که به ایران سفر کرده بود متوجه شدم که ایشان با علاقه‌مندی سبک پدرش را ادامه می‌دهد.

وی با اشاره به انس بسیاری از قاریان در ایران و جهان با قرائت عبدالباسط، تأکید کرد: کل دنیا با این قاری آشنا هستند و از روش و سبک او بهره می‌گیرند و این جزء باقیات و صالحات او خواهد بود.

سلطان‌پناه با اشاره به مطرح نبودن بحث فرقه‌ای در قرائت قرآن کریم، اظهار کرد: تمامی استادان این فن از او به نیکی یاد می‌کنند و این امر ناشی از وجود دو عنصر اخلاص و صدق در استاد بوده است.

وی در پایان با اشاره به اخت و انس استاد عبدالباسط به مفاهیم عالیه قرآن تاکید کرد: این انس باعث تصویرسازی ذهنی از مفاهیم قرآن در شنونده و اثرگذاری تلاوت وی می‌شد. 

لطفی‌نیا، قاری بین‌المللی: تواضع در عین شهرت، مهمترین ویژگی اخلاقی استاد عبدالباسط است

همان‌طور که در زندگی‌نامه استاد عبدالباسط می‌خوانیم ایشان در عین شهرت جهانی، انسان بسیار متواضع و نسبت به مادیات نیز کم توجه بوده است.

«محمود لطفی‌نیا» قاری بین‌المللی قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب گفت: استاد عبدالباسط از قراء دوره طلایی تلاوت قرآن مصر است و صدای خاص او از ویژگی‌های تلاوت ایشان است که باعث برتری و شهرت فراگیرش در عالم اسلام شده است.

وی با اشاره به شیوه ساده استاد عبدالباسط در پردازش لحن، عنوان کرد: ایشان زیاد وارد پیچیدگی‌ها، گوشه‌ها و زوایای لحنی نمی‌شدند، از مقامات محدودی استفاده می‌کردند اما جذابیت‌های ویژه و این سادگی سبک و ارائه آهنگ و هم سنخی آن با صدای ایشان باعث شده نسبت به سایر قراء برتر باشند.

محمود لطفی‌نیا تصریح کرد: تنها صدای زیبای استاد عبدالباسط او را عالم‌گیر نکرده است زیرا صدای جذاب بدون فن و مهارت کافی نیست و شخصیت تلاوت قاری را ممتاز نمی‌کند.

این قاری بین‌المللی عنوان کرد: گذشته از صدای ممتاز از حیث شفافیت و اوج داشتن و ویژگی‌های دیگر صدا چون انعطاف و طنین، هماهنگی صدا با نحوه ادای استاد عبدالباسط و اعتماد این صوت بر محتوای مفهومی آیات در تلاوت ایشان دیده می‌شود.

«محمود لطفی‌نیا» قاری بین‌المللی قرآن:

ایشان زیاد وارد پیچیدگی ها، گوشه ها و زوایای لحنی نمی شدند، از مقامات محدودی استفاده می کردند اما جذابیت های ویژه و این سادگی سبک و ارائه آهنگ و هم سنخی آن با صدای ایشان باعث شده نسبت به سایر قراء برتر باشند.

برگزیده مسابقات بین‌المللی قرآن سال ۷۵ تهران درباره ویژگی‌های تلاوت استاد عبدالباسط گفت: همان‌طور که در زندگی‌نامه استاد عبدالباسط می‌خوانیم ایشان انسان متواضعی بوده، نسبت به معنویات قرآن توجه داشتند و به مادیات بسیار کم توجه بوده است.

وی در جواب به این سئوال که تأثیر تلاوت‌های استاد عبدالباسط بر غیر مسلمانان چگونه بوده است، اظهار کرد: هماهنگی نوع پردازش آهنگ و موسیقی عربی در تلاوت قاریان همچنین موزون بودن کلام الهی آن‌قدر جذابیت به‌وجود می آورد که اگر صدای زیبای استاد عبدالباسط مجری آن باشد، برای هر کسی با هر دینی بسیار اثرگذار خواهد بود.

این قاری بین‌المللی با اشاره به الگوبرداری از استاد عبدالباسط در آغاز تلاوت‌هایش، افزود: به طور کلی قاریان مصری به ویژه استاد عبدالباسط احساسی در ارائه آیات دارند که قاریان ما باید به این حس اهمیت دهند و با کارکردن روی این موضوع از همین حس برای ارائه تلاوت‌های زیبا کمک بگیرند.

وی در پایان یادآور شد: استاد عبدالباسط از قله‌هایی است که قاریان دیگر به ویژه جوانان باید برای شناسایی و فهم و درک تلاوت ایشان بسیار تلاش کنند و امیدوارم شاهد ظهور قاریان بزرگ در کشور اسلامی ایران باشیم. 

عطر نهفته در صدا و روحیه «عبدالباسط»، تلاوت استاد را جهانی کرد

نکته‌ای که باعث شده تلاوت استاد عبدالباسط برای تمام مردم در گوشه و کنار جهان، همه‌گیر و مجذوب‌کننده باشد، حس و عطر نهفته در صدا و روحیه استاد عبدالباسط است.

سید«حمید هروی» از قاریان بین‌المللی و وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان این مطلب گفت: تلاوت استاد عبدالباسط منحصر به فرد و ایشان جزء استادان بی‌نظیر تلاوت قرآن است.

این قاری بین‌المللی در جواب به این سئوال که تأثیر تلاوت‌های استاد عبدالباسط بر غیر مسلمانان چه‌طور بوده است، عنوان کرد: به نظر من استاد عبدالباسط بیشترین تأثیر را بر غیر مسلمانان داشتند زیرا تمام افراد نسبت به موسیقی و صدای خوش احساس خوبی دارند و صدای بی‌نظیر استاد عبدالباسط در وهله‌ اول هر شنونده‌ای را اعم از مسلمان و غیر مسلمان مجذوب خودش می‌کند.

وی تصریح کرد: تلاوت استاد عبدالباسط بیشتر مبتنی بر صدای خوش و بسیار زیبا است، وی در احکام تلاوت بسیار استوار هستند و مبتنی بر معانی نهفته در آیات می‌خوانند اما بیشتر بار تلاوت‌های استاد عبدالباسط بر دوش صدای بسیار زیبا، شفاف و شیشه‌ای ایشان است که تمام شنوندگان را مجذوب می‌کند.

عبدالباسط استاد بی‌نظیر عرصه قرائت

این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه افزود: تلاوت استاد عبدالباسط از اخلاص و صفای باطنی ایشان نشأت گرفته است زیرا سخنی که از دل برآید لاجرم بر دل نشیند. ایشان در مجموع از استادان بی‌نظیری است که متأسفانه جهان اسلام شاید دیگر شاهد بروز چنین استعدادهایی نباشد.

وی درباره وی‍‍‍‍ژگی‌های شخصیتی استاد عبدالباسط اظهار کرد: همان طور که استاد شهید «مرتضی مطهری» در تفسیر سوره قیامه از استاد عبدالباسط یاد می‌کند و تلاوت ایشان را مثال می‌زند، نشانه تجلی تلاوت استاد عبدالباسط از شخصیت و صفای باطنی ایشان است.

هروی تأکید کرد: ما قراء بسیاری داریم که به لحاظ صدا، لحن و احکام قرائت در سطح بسیار بالا هستند اما تاثیرگذاری استاد عبدالباسط را بر شنونده ندارند و این تنها از صفای باطنی و عطر روحانی شخصیت استاد متبلور و متجلی شده است.

سید «حمید هروی» قاری بین المللی قرآن:

تلاوت استاد عبدالباسط از اخلاص و صفای باطنی ایشان نشأت گرفته است زیرا سخنی که از دل برآید لاجرم بر دل نشیند و ایشان مجموعا از استادان بی‌نظیری است که متأسفانه جهان اسلام شاید دیگر شاهد بروز چنین استعدادهایی نباش

هروی در پاسخ به این پرسش که به نظر شما فنی‌ترین، زیباترین و اثرگذارترین تلاوت استاد عبدالباسط کدام است، عنوان کرد: تمام تلاوت‌های استاد فنی و زیباست اما از این میان می‌توان تلاوت سوره «یوسف و مریم» را به عنوان زیباترین تلاوت‌های استاد عبدالباسط نام برد.

وی با اشاره به تسلط عبدالباسط بر اختلاف، تصریح کرد: استاد عبدالباسط از استادانی است که بر علم اختلاف قرائت تسلط کامل داشته است و به همین جهت از افراد منحصر به فرد در عرصه تلاوت قرآن کریم است.

تاثیر زمان و مکان در تلاوت

این قاری بین‌المللی درباره راز ماندگاری استاد عبدالباسط، گفت: علاوه بر این‌که یک قاری به لحاظ فنی باید مسلط بر تکنیک‌های کار، ظرایف و دقایق تلاوت باشد باید نقش زمان و مکان را در تلاوت حس کند، همان‌طور که می‌دانید استاد عبدالباسط تلاوت‌های خوب و ماندگاری در مکه، سوریه، عراق و کاظمین داشتند که با درک شرایط مکانی‌ و انتخاب دقیق آیات بوده است.

سید حمید هروی در پایان یادآوری کرد: عنصر سومی که در هر تلاوتی ممکن است مؤثر باشد همان وجود صدق و صفای باطنی است که در خواندن شخص متجلی می‌شود و استاد عبدالباسط از این عنصر بهره‌مند بودند و باعث جریان صفای باطنی در تلاوتشان شده است. 

مصیبی، قاری بین‌المللی: استاد عبدالباسط در تاریخ قرائت، تکرار نشدنی است

مجموعه صدای ظریف و نازک، نفس طولانی در تلاوت طولانی‌ترین آیات و سبک تلاوت از استاد عبدالباسط یکی از بهترین‌ها و شاید تکرارنشدنی‌ترین قاریان را ساخته است. «علی مصیبی» قاری بین‌المللی قرآن کریم در گفت و گو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب گفت: نفس‌ طولانی استاد عبدالباسط و خواندن در دستگاه‌های رست، صبا و حجاز از ویژگی‌های تلاوت ایشان است، همچنین سبک تلاوت استاد عوام‌پسند است و مهم‌ترین جاذبه برای جوانان و کودکان را در یادگیری قرائت دارد، چرا که گرایش قرآن بیشتر جوانان توسط شنیدن صدای ایشان است. وی تصریح کرد: سبک استاد عبدالباسط منحصر به فرد است، شاید از لحاظ تنوع نغمات، استاد «مصطفی اسماعیل» و « مصطفی غلوش» بالاتر باشند اما استاد عبدالباسط سبکی دارد که هر شنونده‌ای را مجذوب تلاوتش می‌کند. مصیبی درباره ویژگی‌های شخصیتی استاد عبدالباسط، اظهار کرد: بیشترین تعداد گرایش به سمت مسلمان شدن توسط تلاوت‌های قاریان، از استاد عبدالباسط بوده است و یا خواندن هفت بار سوره بنی‌اسرائیل در مکانی که منع شده به دلیل ابراز مخالفت با رژیم صهیونیستی می‌تواند شاخصه‌های اخلاق خوب و انسانی ایشان باشد.  «علی مصیبی» قاری بین المللی قرآن: حال تلاوت های استاد عبدالباسط ماوراءالطبیعه بوده است و این حال اخروی تلاوت های ایشان همچون سوره های؛ مریم، مائده، کهف، قیامت و قصارالسور را ماندگار کرده است همچنین در خاطرات خود استاد عبدالباسط است که هنگام تلاوت سوره حشر در مسجد علی ابن ابیطالب وقتی صدق الله العظیم را گفتم تازه فهمیدتم کجا هستم. این قاری بین‌المللی در پاسخ به این پرسش که راز ماندگاری استاد عبدالباسط در چیست، عنوان کرد: استاد عبدالباسط جاودانه‌ترین، محبوب‌ترین و از تمام جهات برترین قاری تاریخ تلاوت قرآن است و کسی که محبوب‌ترین است به طور حتم از ویژگی‌های اخلاقی خوبی برخوردار است که سبب ماندگاریش می‌شود به ویژه که با قرآن مأنوس باشد. وی در جواب به این سئوال که زیباترین، فنی‌ترین و اثرگذارترین تلاوت‌های استاد عبدالباسط از دیدگاه شما کدام است، افزود: در تلاوت‌های استاد عبدالباسط نیروی مافوق بشری دخالت دارد و من احساس می‌کنم تنها نظر خاص خداوند است که برخی تلاوت‌های ایشان را که از دست بشر خارج است هدایت کرده است. وی در ادامه افزود: حال تلاوت‌های استاد عبدالباسط ماوراءالطبیعی بوده است و این حال اخروی تلاوت‌های ایشان سوره‌هایی چون؛ مریم، مائده، کهف، قیامت و قصارالسور را ماندگار کرده است، همان‌طور که در خاطرات خود استاد عبدالباسط آمده است، هنگام تلاوت سوره حشر در مسجد علی ابن ابیطالب وقتی«صدق الله العظیم» را گفتم تازه فهمیدم کجا هستم. این قاری بین‌المللی در پایان، استاد عبدالباسط را دوست داشتنی‌ترین قاری عنوان کرد و یادآور شد: سال ۶۴ در مسابقات بین‌المللی قرآن عربستان‌سعودی، شرکت‌کنندگان تنها هفت دقیقه فرصت تلاوت داشتند و به دلیل تلاوت من به سبک استاد عبدالباسط به من اجازه تلاوت بیشتر دادند به طوری که ۱۳ دقیقه قرآن خواندم و در نهایت نفر اول مسابقات آن سال معرفی شدم که این موضوع نیز تأکید بر محبوبیت جهانی استاد عبدالباسط دارد.

 

 

بهروز یاریگل: ارایه ۶۷ نوار تحقیق درسی استاد عبدالباسط اثری بی‌نظیر در جهان اسلام است

استاد عبدالباسط کل قرآن را به روش تحقیق درسی در قالب ۶۷ نوار تلاوت کرده‌اند که بین قاریان دیگر چنین اتفاقی دیده نشده است.

«بهروز یاریگل» قاری بین‌المللی قرآن کریم

«بهروز یاریگل» قاری بین‌المللی قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان این مطلب گفت: نوع تلاوت، لحن و جنس صدای استاد عبدالباسط از شاخصه‌های ماندگاری و اثرگذاری تلاوت‌های عالی استاد شده است و هنوز هم این تأثیر هنگام تلاوت‌های ایشان به عینه دیده می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که ویژگی‌های شخصیتی استاد عبدالباسط تا چه حد در ماندگاری تلاوت ایشان مؤثر بوده ‌است، تصریح کرد: افرادی که نزدیک استاد بوده‌اند بهتر درباره شخصیت وی می‌توانند صحبت کنند اما فردی با وجود ویژگی‌هایی چون؛ فن بیان، فن صدا، تجوید، لحن، تسلط بر قرائت و صدای زیبا و اثرگذار باید شخصیت قابل قبولی داشته باشد، مگر می‌شود قاری، خوب قرآن بخواند و به آن عمل نکند.

یاریگل با اشاره به این مهم که همه ما باید به سمت‌و سوی عمل به قرآن برویم، تأکید کرد: در خاطرات استاد عبدالباسط و بسیاری از قراء دیگر آمده که غیر مسلمانان فراوانی با شنیدن صوت قرآن استاد عبدالباسط به دین اسلام مشرف شده‌اند و این مطلب، اثرگذاری تلاوت همراه با عمل ایشان را می‌رساند.

این قاری بین‌المللی در ادامه افزود: اثرگذاری تلاوت استاد عبدالباسط بر عامه مردم جهان انکارناپذیر است و بیشتر مسلمانان دنیا در پاسخ به این پرسش که کدام یک از قاریان را بهتر می‌شناسید، استاد عبدالباسط را نام می‌برند که این موضوع نیز حاکی از اثرگذاری تلاوت استاد عبدالباسط است.

«بهروز یاریگل» قاری بین‌المللی قرآن کریم:

فردی با وجود ویژگی‌هایی چون؛ فن بیان، فن صدا، تجوید، لحن، تسلط بر قرائت و صدای زیبا و اثرگذار باید شخصیت قابل قبولی داشته باشد، مگر می‌شود قاری خوب قرآن بخواند و به آن عمل نکند.

وی عنوان کرد: بسیاری از قراء کشور ما و کشورهایی چون پاکستان و هند، آموزش قرائت قرآن را با تقلید از استاد عبدالباسط آغاز کرده‌اند و پس از طی مراحل بعدی به مراتب بالا در قرائت رسیده‌اند.

یاریگل تأکید کرد: من در یکی از سخنرانی‌های استاد شهید «مرتضی مطهری» شنیده‌ام که وقتی انسان صوت استاد عبدالباسط را می‌شنود تصور می‌کند قرآن کریم هم‌اکنون نازل شده ‌است.

نفر اول رشته قرائت مسابقات سال ۶۷ کشور سوریه، افزود: استاد عبدالباسط نخستین قاری جهان اسلام است که برای اولین‌بار در ایران و در سال ۶۷ به مناسبت رحلتش مراسمی در مسجد الغدیر واقع در میدان هفتم تیر تهران با حضور استادان، حفاظ و قاریان قرآن کریم برگزار شد و من توفیق قرائت سوره الرحمن را در این مراسم داشتم.

وی عنوان کرد: استاد عبدالباسط ۶۷ نوار قرائت تحقیق درسی برای آموزش دارند که کل قرآن را به روش تحقیق تلاوت کرده‌اند و بین قاریان دیگر چنین اتفاقی دیده نشده است، این نوارها برای آموزش و یادگیری تجوید، فصاحت، آمادگی صوت و لحن بسیار مفید است البته مبتدیان پس از بهره‌گیری از این سری نوارها باید از استادان دیگر هم استفاده کنند تا تلاوت متنوع‌تری داشته باشند.

«بهروز یاریگل»:

نوع تلاوت، لحن و جنس صدای استاد عبدالباسط نیز از شاخصه‌های ماندگاری و اثرگذاری تلاوت‌های عالی استاد شده است و هنوز هم این تأثیر هنگام تلاوت‌های ایشان به عینه دیده می‌شود.

نفر اول رشته قرائت مسابقات سال ۶۷ کشور سوریه، در ادامه افزود: تقلید صرف از استاد عبدالباسط به نوعی تلاوت را محدود می‌کند در نتیجه قاریان باید برای ارتقای سطح، تنوع و جذابیت در تلاوت از محضر استادان دیگر نیز بهره ببرند.

وی در جواب به این سئوال که استاد عبدالباسط تا چه حد مسلط بر اختلاف قرائت بوده‌اند، اظهار کرد: به طور طبیعی تمام قراء مصری به ویژه قراء درجه اول مانند استاد «منشاوی»، استاد «مصطفی اسماعیل»، استاد «علی‌البناء» و استاد عبدالباسط مسلط بر اختلاف قرائت بوده‌اند.

این قاری بین‌المللی در پاسخ به این پرسش که فنی‌ترین، زیباترین و اثرگذارترین تلاوت استاد عبدالباسط از نظر شما کدام است، یادآور شد: تمام تلاوت‌های استاد فنی و شنیدنی است اما من در سن ۱۲ سالگی با شنیدن سوره «حج» استاد عبدالباسط علاقه‌مند و جذب به تلاوت قرآن کریم شدم و هنوز هم شیرینی این خاطره برای من باقی است.

وی در پایان با بیان این‌که اثرگذاری تلاوت استاد عبدالباسط بر غیر مسلمان جهان نشانه‌ مسلمی از عمل ایشان به قرآن کریم است، تاکید کرد: نبوغ و اوج زیبایی صدای استاد «عبدالباسط» تلاوت‌های ‌اثرگذار و ماندگاری در تاریخ قرائت قرآن کریم به جا گذاشت. 

«سعیدی» قاری: صدای استاد عبدالباسط بهترین سرمشق برای مبتدیان تلاوت است

تلاوت‌های استاد عبدالباسط بهترین الگو و سرمشق برای افرادی است که تازه قدم به عرصه یادگیری قرائت قرآن می‌گذارند.

«مریم سعیدی» قاری و داور مسابقات قرآن کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان این مطلب و در پاسخ به این پرسش که راز ماندگاری تلاوت‌های استاد عبدالباسط در چیست؟، اظهار کرد: حزن یکی از تکیه‌های مهم در صوت و لحن است که استاد عبدالباسط از آن بهره‌مند بوده و همین حزن در تلاوت سبب ماندگاری تلاوت‌های او شده است.

وی تصریح کرد: تقلید از تلاوت‌های استاد عبدالباسط به دلیل برخورداری ایشان از تجوید فصیح و خوب، موجب ارتقای نوع کیفیت قرائت می‌شود.

این داور مسابقات قرآنی تأکید کرد: تلاوت‌های استاد عبدالباسط بهترین الگو برای افرادی است که تازه قدم به عرصه یادگیری قرائت می‌گذارند به ویژه خانم‌ها به دلیل نزدیکی نوع و کیفیت صدای آنان به استاد عبدالباسط.

این قاری کشوری در پایان یادآور شد: استاد عبدالباسط یکی از قراء اصلی و اصیل عرب است که دیگر قاریان نیز از ایشان تقلید می‌کنند. 

روایت«احمد ابوالقاسمی»از انفاق «عبدالباسط» به یک قاری مصری

عبدالباسط در یکی از سفرهای خود به همراه «احمد الرزیقی»از قاریان برجسته جهان اسلام به کشورهای عربی، کیف پر از دلاری را که هدیه گرفته بود به او می‌بخشد تا بتواند خانه‌اش را تکمیل کند.

احمد ابوالقاسمی – قاری بین‌المللی قرآن کریم

«احمد ابوالقاسمی» قاری بین‌المللی قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب گفت: در سفری به کشور ترکیه من به اتفاق استاد «احمد الرزیقی» با هم بودیم، وی می‌گفت که اگر استاد عبدالباسط، عبدالباسط شد به خاطر صدایش نبود بلکه به دلیل این‌که مرد بزرگی بود و خدا هم این ظرفیت را در او دید و او را بزرگ و جاودانه کرد.

ابوالقاسمی عنوان کرد: استاد الرزیقی در این سفر کیفی همراه داشت و به شدت از این کیف مراقبت می‌کرد و در حالی که اشک در چشمانش جمع شده بود و می‌گفت: این یادگار استاد عبدالباسط است.

ابوالقاسمی افزود: رزیقی نقل می‌کرد که من به اتفاق استاد عبدالباسط به یکی از کشورهای عربی رفته بودیم و به دلیل این که از استاد برای حضور در محافل بسیاری دعوت می‌شد، برای این که ایشان قبول دعوت کند بسیار هدیه و پول به ایشان اعطا می‌کردند. روز آخر سفر اشاره شده به من پاکتی پر از دلار دادند و به استاد عبدالباسط یک کیف سامسونت پر از دلار و با این که من از استاد جوان‌تر بودم ایشان احساس کرد من ناراحت شدم، قبل از این که داخل کیف را ببیند به من گفت من احتیاجی به این کیف ندارم و چون تو در حال ساختن خانه هستی نیاز داری و به اصرار بسیار کیف را به من داد. وقتی من این کیف را باز کردم دیدم پر از پول است و من خانه‌ام را با همان پول و با عنایت استاد عبدالباسط ساختم و هر زمانی که به این کیف نگاه می‌کنم یاد استاد گرانقدر و جاودان تاریخ قرائت قرآن را گرامی‌ می‌دارم.

این قاری بین‌المللی با اشاره به خاطره‌ای دیگر از استاد عبدالباسط نقل کرد: یک نفر از کشور هند به فرودگاه قاهره می‌رود و می‌گوید من قصد دارم به خانه استاد عبدالباسط بروم و فردی وی را تا درب منزل استاد می‌برد و ایشان به همراه همسرش به مدت یک هفته در خانه استاد عبدالباسط مهمان بوده است.

«احمد ابوالقاسمی» قاری بین‌المللی قرآن کریم:

در صدا و تلاوت‌های استاد عبدالباسط خضوع، خشوع و ادب خاصی دیده می‌شود، و به طور مثال از ۹۰ درصد از نقاشی‌ها و یا خواندن افراد می‌توان به روحیات درونی آن‌ها پی‌برد که به طور قطع و طبق شواهدی که دیگران نقل کردند این خضوع و خشوع و ادب خاص در اخلاق استاد عبدالباسط دیده شده است.

ابوالقاسمی در ادامه افزود: در روز آخر اقامت این فرد هندی در خانه استاد، ایشان به او می‌گوید من می‌خواهم به تو هدیه‌ اختصاصی بدهم و به این منظور برای تو قرآن تلاوت کنم، استاد عبدالباسط سه تلاوت ۴۵ دقیقه‌ای برای او انجام می‌دهد. اگر استاد عبدالباسط هزاران دلار هم به این مهمان هندی می‌داد آن‌قدر ارزش نداشت که در اتاقی به طور اختصاصی برای او قرآن بخواند.

وی تصریح کرد: من نوار این تلاوت‌ها را شنیدم و با شنیدن این تلاوت‌ها متوجه شدم صدای استاد عبدالباسط بدون اکو، مانند شیشه می‌ماند و بسیار جذاب و شنیدنی است و داشتن چنین روحیه‌هایی است که لطف خداوند را شامل حال قاریانی چون عبدالباسط می‌کند.

ابوالقاسمی در پایان گفت: در صدا و تلاوت‌های استاد عبدالباسط خضوع، خشوع و ادب خاصی دیده می‌شود. از ۹۰ درصد از نقاشی‌ها و یا خواندن افراد می‌توان به روحیات درونی آن‌ها پی‌برد که به طور قطع و طبق شواهدی که دیگران نقل کرده‌اند این خضوع و خشوع و ادب خاص در اخلاق استاد عبدالباسط دیده شده است 

میرزاجانی، قاری بین‌المللی: عبدالباسط الگویی تمام عیار برای استادان قرائت جهان اسلام بود

از مشخصات تلاوت استاد عبدالباسط صوت و صدای بی‌نظیر ایشان است که شیرینی، حلاوت، نفوذ و تأثیرگذاری خاصی دارد و از مهمترین دلایل جذب مستمع است.

«محمدتقی میرزاجانی»نفر اول رشته قرائت هجدهمین جشنواره ملی قرآن دانشجویان کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب گفت: استاد عبدالباسط در حوزه لحن با وجود این که از نغمات و الحان ساده‌ای استفاده می‌کند اما در عین سادگی جذابیت ویژه‌ای دارد.

وی تصریح کرد: استاد عبدالباسط به عنوان اسطوره تلاوت هم برای جهان اسلام و هم برای غیر مسلمانان در جهان شناخته و تأثیرگذاری تلاوت ایشان اثبات شده است و صدای ایشان یک دلنشینی خاصی برای تمام افراد دارد.

محمدتقی میرزاجانی» قاری بین‌المللی قرآن کریم:

تلاوت‌های استاد عبدالباسط چه در زمان خودش و چه بعد از فوت ایشان الگوی تمام عیاری برای تمام استادانی شد که بعدها ظهور کردند و با ورق زدن تاریخ تلاوت پس از استاد عبدالباسط شاهد این مطلب هستیم که استادانی که بعدها درخشیدند به نوعی متأثر از تلاوت‌های استاد عبدالباسط بودند.

میرزاجانی در ادامه افزود: تلاوت‌های استاد عبدالباسط چه در زمان خودش و چه بعد از فوت ایشان الگوی تمام عیاری برای همه استادانی شد که بعدها ظهور کردند و با ورق زدن تاریخ تلاوت پس از استاد عبدالباسط شاهد این مطلب هستیم که استادانی که بعدها درخشیدند به نوعی متأثر از تلاوت‌های استاد عبدالباسط بودند.

صدای محکم و با طراوت، دو ویژگی عبدالباسط

این قاری ممتاز دانشجویی تأکید کرد: در صورت مشاهده روند کار استادان فعلی کشور ما دیده می‌شود برای مبتدیان راه آموزش تلاوت، یکی از استادان چون استاد عبدالباسط پیشنهاد می‌شود زیرا ایشان در عین تجوید محکم، صدای محکم و با طراوتی دارند و تجربه نشان داده است اگر قاری با این نوع تلاوت مأنوس شود، بعدها قاری موفق‌تری خواهد بود.

وی عنوان کرد: مجموع همه این موارد باعث می‌شود کلاس تلاوت استاد عبدالباسط ممتاز قلمداد شود. از ویژگی‌های استاد عبدالباسط این است که در عین جذب مخاطب خاص، مخاطبان عام را هم از خود بی‌خود می‌کند.

نفر اول مسابقات قرآن دانش‌آموزان در سال ۷۷ اظهار کرد: در مرور زندگینامه‌، مرام و منش استاد عبدالباسط شاهد این موضوع هستیم که استاد، قاری عامل به اعتقاداتش بوده است و صرفا به خواندن فکر نمی‌کرد و از ایشان نقل شده که قبل از هر تلاوتی به طور حتم دو رکعت نماز می‌خواند و به هر حال غیر از این موارد حتی سیر و سلوک معنوی نیز در ماندگاری تلاوت استاد مؤثر بوده است.

وی درباره ویژگی‌های شخصیتی استاد عبدالباسط اظهار کرد: استاد«شعیشع» که چندباری به کشور ما هم آمده‌اند، دایی استاد عبدالباسط است و به نقل از ایشان استاد در کنار قاری بودن حرفه‌ای، به مسائل اعتقادی بسیار اهمیت می‌داد و قاریی که این‌گونه عمل کند و متوجه مسائل اعتقادی هم باشد در تاریخ ماندگار خواهد شد.

سوره مریم(س)، زیباترین تلاوت استاد

وی در پاسخ به این پرسش که فنی‌ترین و زیباترین تلاوت استاد عبدالباسط از دیدگاه شما کدام است، افزود: بسیاری از تلاوت‌های استاد از جمله سوره مریم(س) بسیار زیبا است اما به دلیل این که در ابتدای تلاوت و یادگیری من به شکل کلاسیک و جدی، اولین نواری که استادم برای تمرین به من دادند نوار تلاوت سوره‌های حشر و تکویر استاد عبدالباسط بود، من از ابتدای کار با آن مأنوس شدم و برای من شیرینی خاصی را به همراه دارد.

«محمدتقی میرزاجانی» قاری بین‌المللی قرآن کریم:

تمام فاکتورهای فنی و تخصصی‌ تلاوت، معنویت خاص و برای رضای خدا خواندن استاد عبدالباسط، تلاوت‌های وی را ماندگار کره است.

میرزا جانی در جواب به این سئوال که استاد عبدالباسط تا چه حد مسلط بر علم اختلاف قرائت بود، گفت: همه قراء مصری برای ورود به دانشگاه الازهر، باید بر مفاهیم و قرائات مختلف مسلط و حافظ کل قرآن باشند و نه تنها استاد عبدالباسط بلکه همه قراء باید این مراتب را طی کنند. البته من سطح تحصیلات کلاسیک استاد عبدالباسط را نمی‌دانم اما از تلاوت‌های ایشان مشخص است به شدت مسلط بر اختلاف قرائت بوده ‌است.

این قاری ممتاز کشور در پاسخ به این پرسش که تأثیر تلاوت‌های استاد بر غیر مسلمانان چگونه بوده است، افزود: واقعا تلاوت استاد فراتر از جهان اسلام است و در مرور زندگینامه استاد عبدالباسط متوجه می‌شویم که ایشان تعداد زیادی را مسلمان کرده‌اند، شنیدن تلاوت ایشان نشان دهنده این نکته است که تلاوت‌های استاد عبدالباسط ظاهری نیست و معنوی و ماندگار است و تلاوت ایشان اثر و ویژگی منحصر به فردی را بر غیر مسلمانان داشته است.

این قاری ممتاز دانشجویی در پایان درباره راز ماندگاری استاد عبدالباسط، تأکید کرد: مجموعه عوامل فنی و تخصصی‌ تلاوت، معنویت خاص و برای رضای خدا خواندن استاد عبدالباسط، تلاوت‌های ماندگار وی را به ارمغان آورده است.

حسن رضائیان: قرائت خالصانه، راز ماندگاری تلاوت‌های استاد «عبدالباسط»است

یکی از دلایل ماندگاری تلاوت استاد«عبدالباسط» اخلاص و توجه به معانی در حین تلاوت و تسلط ایشان در قرائت قرآن کریم است.

«حسن رضائیان» قاری بین‌المللی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان این مطلب تصریح کرد: یکی دیگر از دلایل ماندگاری تلاوت‌های استاد«عبدالباسط» به تسلط ایشان به قرائت‌های هفت‌گانه، موسیقی و الحان و قرائت قرآن از روی اخلاص و صفای دل و باطن باز می‌گردد.

این قاری بین‌المللی با بیان نقلی از شیخ« ابوالعینین شعیشع» که خود از قاریان برجسته معاصر هستند، اظهار کرد: استاد شعیشع می‌گفت که استاد(عبدالباسط) با علم موسیقی آشنایی نداشتند ولی زمانی که به تلاوت قرآن کریم می‌پرداخت قلب‌ها را تسخیر می‌کرد.

وی افزود: استاد«عبدالباسط» چنان با عظمت و قدرت قرآن می‌خواند که تمامی نفس‌ها را در سینه حبس می‌کرد و تلاوت ایشان به لحاظ صوت و لحن گیرا بود. برخی از قاریان یا دارای صوت و یا دارای لحن هستند اما استاد هم دارای صوتی زیبا و هم دارای لحن مناسبی بود و بزرگ‌ترین قاری در زمان خودش محسوب می‌شد.

حسن رضائیان در ادامه اظهار کرد: استاد«عبدالباسط» تنها قاریی بودند که خبر فوت وی از طریق خبرگزاری‌های مختلف جهان به جهانیان منعکس شد و در حال حاضر قاریی همانند استاد«عبدالباسط» نداریم که این‌چنین جهانی و صاحب اسم و رسم باشد.

قاری بین‌الملل:

استاد«عبدالباسط» با یک تلاوت در آفریقا حدود ۳۰۰ نفر را با تلاوت زیبایش مسلمان کرده که این از الطاف الهی است.

این قاری بین‌المللی در ادامه تصریح کرد: استاد«عبدالباسط» به خاطر خداوند قرآن را تلاوت می‌کرد. از ایشان نقل شده است زمانی که در کاظمین سوره مبارکه «حشر» را قرائت کرد قبل از تلاوت، دو رکعت نماز خواند و با یاری و استعانت از خداوند به تلاوت قرآن کریم‌ پرداخت.

وی ادامه داد: نقل شده که استاد«عبدالباسط»زمانی که برای تلاوت به آفریقا می‌رود در یک تلاوت حدود ۳۰۰ نفر را با تلاوت زیبایش مسلمان کرده که این از الطاف الهی است و خداوند جمیع صفات خوب را به این استاد داده بود.

یادآوری می‌شود ۳۰ نوامبر مصادف با ۹ آذرماه سالروز وفات استاد عبدالباسط است.

قاری بین‌المللی: صدای زیبای عبدالباسط باعث تشرف ۹۰۰ نفر به دین اسلام شد

:«محمدجواد پناهی»از قاریان بین‌المللی تاکید کرد: نقل شده است که تلاوت زیبای عبدالباسط در یک روستای مسیحی‌نشین آفریقا باعث مسلمان شدن ۹۰۰ نفر از مردم آن روستا شد.

«محمدجواد پناهی»قاری بین‌المللی قرآن در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) با بیان این مطلب و با اشاره به صحبت‌های«یاسر»پسر عبدالباسط با وی تصریح کرد: تواضع و فروتنی این قاری بزرگ در نوع خود بی‌نظیر بود و در نشست‌هایی که با فرزند ایشان داشتیم نیز تنها از فروتنی پدرشان صحبت می‌کردند.

پناهی، عبدالباسط را از قدما و اولین قاریان تأثیرگذار دانست و افزود: همین اول بودن در حیطه قرائت یکی از رمزهای ماندگاری و خاص بودن صدای عبدالباسط است که باعث حک‌شدن اسم او در ذهن مردم به عنوان یک قاری بی‌بدیل شده است.

«محمدجواد پناهی»:

فضل و رحمت خداوندن نیز از دیگر مواردی است که سبب ماندگاری صدای این قاری مصری شود و غیرقابل انکار است که اثرگذاری صدای عبدالباسط از رحمت خداوند منشأ می‌گیرد.

این قاری بین‌المللی در پاسخ به این سئوال که کدام تلاوت عبدالباسط را ماندگارتر می‌دانید، عنوان کرد: تلاوت سوره حشر در کاظمین همچنین تلاوت سوره مبارکه«یوسف» و «مریم» از دیدگاه من جزء بهترین‌های این قاری است.

وی با اشاره به ماندگاری تلاوت سوره«حشر»استاد عبدالباسط، افزود: هنگامی ‌که علت تلاوت زیبای عبدالباسط در کاظمین را از او پرسیدند، جو معنوی حاکم در کاظمین و در محضر امام بودن را علت زیبای این قرائت دانست.

پناهی در ادامه اظهار کرد: فضل و رحمت خداوند نیز از دیگر مواردی است که سبب ماندگاری صدای این قاری مصری شده که غیرقابل انکار است. اثرگذاری صدای عبدالباسط از رحمت خداوند منشأ می‌گیرد.

این قاری بین‌المللی قرآن کریم در پایان به خاص بودن تلاوت این قاری مصری اشاره و عنوان کرد: ریتم(آهنگ)خاص تلاوت همچنین بی‌آلایشی این قاری مصری از عواملی است که منجر به پسند صدا و تلاوت وی شده است.